یکی از دغدغه هایی که در دوره های اخیر، دولت به ویژه سازمان امور مالیاتی کشور، با آن روبرو شده است، مربوط به مسئله فرار مالیاتی برخی از اشخاص مالیاتی است که باعث کاهش چشمگیر درآمدهای مالیاتی دولت شده و فشار قوی‌تری بر دیگر مشترکان مالیاتی افزایش یافته است.
برای مواجهه با این چالش، دولت اقدامات اساسی انجام داده است و یکی از اقدامات حیاتی آن، ایجاد و راه‌اندازی سامانه مودیان مالیاتی بوده که در قوانین پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، به صورت واضح تعریف شده است.
به موجب این قانون، برخی از افراد مشمول مالیات ملزم به ثبت نام در این سامانه هستند و باید وظایف قانونی مرتبط با آن را انجام دهند، از جمله ارسال صورتحساب الکترونیکی؛ در غیر این صورت، آنان با اجراهای تعیین شده در قانون مواجه خواهند شد.
استناد به اهمیت بالای این سامانه، در این مقاله، ابتدا به توضیح و معرفی سامانه مودیان مالیاتی .tax.gov.ir فرآیند ورود به این سایت، و بررسی مراحل ثبت نام در این سامانه پرداخته خواهد شد. در پایان، به این پرسش پاسخ داده خواهد شد که چه افرادی ملزم به ثبت نام در این سامانه هستند.
مطالعه بیشتر: آشنایی با انواع امکانات نرم افزارهای حسابداری کاوش فردا
سامانه مودیان مالیاتی چیست؟
سامانه مودیان مالیاتی یا همان سامانه سازمان امور مالیاتی، سامانه ای آنلاین است که توسط سازمان امور مالیاتی به جهت مدیریت و پردازش اطلاعات و ارسال اظهارنامه های مالیاتی و ارزیابی وضعیت مالیاتی افراد، شرکت ها و سازمان ها ایجاد شده است. این سامانه به متقاضیان ارسال اظهارنامه مالیاتی از جمله شرکت ها، اشخاص حقیقی و حقوقی و صاحبان مشاغل (صنفی و غیر صنفی) این قابلیت را برای آن ها فراهم کرده که اظهارنامه مالیاتی، پرداخت مالیات و صدور گواهی مالیاتی را بتوانند مشاهده و ویرایش کنند.
استفاده از سامانه مودیان برای مشمولان، ضروری است و باید کلیه صورتحساب ها و فاکتورها در این سامانه بارگذاری شود. استفاده از این سامانه بر طبق زمان بندی قابل اجرا می باشد:
- از یکم فروردین 1402: اشخاص حقوقی
- از یک تیر 1402: اصناف گروه یک و دو
- از یک مهر 1402: اصناف گروه سه
- از یک دی 1402: باقی مشاغل
فراخوانی که این روزها توسط سازمان امور مالیاتی اعلام شده سامانه مودیان مالیاتی است. این سامانه ابزاری مالیاتی است که از دو جهت به دولت و سازمان امور مالیاتی کمک می کند:
این سامانه در جمع آوری مالیات ها و بدهی های مالیاتی از طریق اینترنت فرآیند را ساده تر و ایمن تر کرده است.
این سامانه به مشمولان این قابلیت را می دهد به صورت اینترنتی مالیات خود را پرداخت کنند. هدف از ایجاد این سامانه، سهولت و ایمنی و فرار از پرداخت مالیات است.
سامانه مودیان ابتدا در قانون پایانه های فروشگاهی در شورای نگهبان قرار گرفت و در سال 1398 به تصویب قانون گذار رسید اما تا سال 1401 سامانه مستقل و جداگانه ای تاسیس نشد.
در بند پ ماده 1 قانون تصویب شده در تعریف سامانه مودیان مالیاتی موارد زیر را مقرر داشته است:
در این سامانه که تحت نظر سازمان امور مالیاتی کشور است به هر مودی کارپوشه ای اختصاص داده شده که تبادل اطلاعات بین مودیان و سازمان منحصرا از طریق کارپوشه اختصاص یابد. راه های ارتباطی با این سامانه می تواند استفاده از هر نوع سخت افزار یا نرم افزار اعم از رایانه های شخصی، پایانه فروشگاهی، سامانه های ابری و… باشد. این سامانه مرجع نهایی ثبت، صدور و استعلام صورتحساب الکترونیکی می باشد.
در ادامه به توضیح مفصلی درباره کارپوشه خواهیم پرداخت.
مطالعه بیشتر: راهنمای جامع انواع مالیات
آموزش اصطلاحات و روش استفاده از سامانه مودیان
برای بهترین استفاده از سامانه مودیان مالیاتی، ابتدا نیاز است که اصطلاحات مرتبط و نحوه استفاده از این سامانه را به دقت یاد بگیرید. باید ابتدا مفهوم سامانه مودیان را که در بخش قبل توضیح داده شده است، به خوبی درک کنید و در ادامه، به دستیابی به دید کلی از مفاهیمی که در این سامانه قابل دسترسی هستند، بپردازید. این قسمت به طور کلی به آموزش کار با سامانه مودیان می‌پردازد. برخی از اصطلاحات به مسائل مالیاتی مربوط هستند و برخی دیگر مرتبط به خود سامانه است.
گواهی امضای الکترونیک دریافت کنید
یکی از ضرورت‌هایی که برای بهره‌مندی از خدمات مالیاتی وجود دارد، دریافت گواهی امضای الکترونیک است. این مسئله معمولاً از طریق سامانه مودیان مالیاتی انجام نمی‌شود، و شما می‌توانید امضای خود را به دو صورت حضوری و غیرحضوری اخذ کنید. داشتن گواهی امضای الکترونیک به لحاظ مزایا، از جمله تسهیل در اجرای فرآیندهای مالیاتی، با اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
حافظه مالیاتی
توضیح حافظه مالیاتی در آموزش سامانه مودیان به معنای یک ساختار الکترونیکی است که برای ثبت و نگهداری اطلاعات موجود در صورت‌حساب‌های الکترونیکی به‌کار می‌رود و این اطلاعات را به سامانه مودیان ارسال می‌کند. این حافظه می‌تواند به صورت نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری پیاده‌سازی شود و مهمترین ویژگی آن اختصاص یک شماره شناسه منحصر به فرد است که در بخش آموزش تصویری سامانه مودیان به تفصیل به آن اشاره شده است.
صورت حساب الکترونیکی
فاکتور مالیاتی یک نوع صورتحساب است که حتماً در حین استفاده از سامانه مودیان مالیاتی با آن روبه‌رو خواهید شد. این فاکتور به علت داشتن یک شماره منحصر به فرد مالیاتی که در آن ثبت شده است، به عنوان یک نوع خاص از صورتحساب مدنظر قرار می‌گیرد. عمدتاً مشخصات و اطلاعات مربوط به فاکتورهای الکترونیکی بسته به نوع کسب و کار شما، توسط سازمان اعلام می‌شود. در حالت‌هایی که از درگاه‌های پرداخت الکترونیکی یا دستگاه‌های کارتخوان استفاده می‌شود، رسید یا گزارش الکترونیکی خرید، به عنوان معادل فاکتور مالیاتی در نظر گرفته می‌شود.
اشخاص
تمامی صاحبان کسب و کارهای صنفی و غیرصنفی، به عنوان اشخاص مشمول، ملزم به ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی هستند. افراد حقوقی نیز، به اندازه‌ای که طبق مفاد فصل‌های چهارم و پنجم باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم با اصلاحات متعدد که در سال ۱۳۶۶ تصویب شده، درآمدهای مالیاتی خود را طبق ضوابط سامانه مودیان ثبت کنند.
مطالعه بیشتر: محاسبات حسابداری مالیاتی چیست؟
چرا در سامانه مودیان مالیاتی ثبت نام کنیم؟
گرچه ممکن است فرآیند ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی برای شما زمان‌بر و کمی ملال‌آور به نظر بیاید، اما حتماً باید در نظر داشته باشید که با اختصاص یک بار زمان به انجام این فرآیند، آینده‌ی مکاتبات و ارسال اطلاعات شما با سازمان امور مالیاتی به شدت سرعت یافته و بهبود می‌یابد. هزینه‌های قابل توجهی برای ایجاد و به‌روزرسانی این سامانه صرف شده است که احتمالاً در ابتدا به نظر بی‌معنی می‌رسد، اما در این بخش، به برخی از مزایای راه‌اندازی این سامانه اشاره می‌شود.
تسریع در رسیدگی: یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد سامانه مودیان مالیاتی این است که با بهره‌مندی از اینترنت، هماهنگی جامعی بین اقسام مختلف سامانه امور مالیاتی ایجاد می‌نماید. این موضوع باعث می‌شود که پرسنل به سرعت بیشتری به رسیدگی به اقسام مختلف وظایف مودیان بپردازند.
کاهش اشتباهات: سامانه مودیان با دسته‌بندی منظم پرونده‌ها و سایر اطلاعات، باعث کاهش اشتباهات متداول در رسیدگی به حساب‌ها می‌شود. به عبارت دیگر، این سامانه توانایی کاهش احتمال وقوع اشتباهات دستی در پردازش امور را داراست.
دسترسی: یکی از ادعاهای متداول افرادی که از پرداخت مالیاتها خودداری می‌کنند، به عدم دسترسی و عدم آگاهی از اطلاعیه‌های مالیاتی اشاره داشته است. سامانه مودیان مالیاتی این امکان را فراهم می‌سازد که به راحتی به اطلاعات و اطلاعیه‌های سازمان امور مالیاتی دسترسی یابید و مستقیماً با آن ارتباط برقرار کنید. این عمل باعث می‌شود تا افراد متخلف نتوانند از بهانه نداشتن دسترسی به اطلاعات مالیاتی استفاده کنند.
پاسخ‌دهی بهتر: با توجه به موفقیت در ثبت نام و ایجاد حساب در سامانه مودیان، فرآیند پاسخ‌گویی به شما و بررسی دقیق‌تر صورت‌حساب‌های شما بهبود می‌یابد. این اقدام از نیاز به حضور شخصی و صرف وقت و هزینه اضافی جلوگیری می‌کند و امکان انجام امور به صورت آنلاین را فراهم می‌آورد.
امنیت: هنگام استفاده از سامانه مودیان مالیاتی، شما مجبور به وارد کردن اطلاعات گوناگونی هستید. در بخش آموزش سامانه مودیان، توضیح داده شده است که برای ثبت نام اطلاعاتی از شما درخواست می‌شود. سامانه‌هایی که به کاربران اجازه می‌دهند صاحبان کسب و کارهای مختلف اطلاعات مالی و شخصی خود را وارد کنند، باید از سطح امنیتی بسیار بالا برخوردار باشند تا از هرگونه دزدیده شدن اطلاعات جلوگیری نمایند. سامانه مودیان با بهره‌گیری از حفاظت شبکه و طراحی مناسب، اطلاعات را به نحوی محافظت می‌کند که تا کنون گزارشی در مورد نفوذ به این سامانه منتشر نشده است.
جلوگیری از فرار مالیاتی: یکی از مسائلی که اخیراً به شدت به چالش کشیده سازمان امور مالیاتی کشور شده، فرارهای مالیاتی افراد مختلف می‌باشد. سامانه مودیان برای مقابله با چنین مسائلی و جلوگیری از فرارهای مالیاتی طراحی شده است. این نوع فرارها می‌توانند باعث کاهش درآمد بودجه گردند و از سوی دیگر، باعث افزایش فشار بر سایر مودیان و پرداخت‌کنندگان مالیات گردند.
ادارات و سازمان‌های گوناگون، بر اساس حجم کار و سایر عوامل، نیاز به بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال دارند تا قادر باشند فعالیت‌های خود را به بهترین شکل انجام دهند. سیستم مودیان مالیاتی یکی از فناوری‌های دیجیتالی است که بخش اساسی از فعالیت‌های سازمان امور مالیاتی را پوشش می‌دهد و بسیاری از کارکردها و وظایف این سیستم به وسیله آن انجام می‌شود.
مطالعه بیشتر: شرایط و قوانین بخشودگی جرائم مالیاتی
ورود به سامانه سازمان امور مالیاتی
توجه داشته باشید که برای ورود به سیستم مودیان، باید از لینک اصلی سایت استفاده نمایید که آدرس آن tax.gov.ir می‌باشد. این سامانه راه اندازی شده و دسترسی عموم به آن آزاد است. در ماده یک، بند پ این قانون، تعاریف مختلفی برای این سیستم آورده شده است. اهم مفاد این قانون به شرح زیر می‌باشند.
اطلاعات: سیستم باعث تبادل اطلاعات بین مودیان و سازمان امور مالیاتی می‌گردد، به گونه‌ای که افراد حقیقی و حقوقی اجبار به آپلود مدارک خود در این سیستم را دارند.
بارگذاری صورت حساب: پس از ثبت نام در وب‌سایت، وظیفه اصلی افراد این است که به جای ارسال فاکتورها از طریق سیستم معاملات فصلی، اطلاعات خود را از طریق این مسیر با سازمان امور مالیاتی به اشتراک بگذارند. همچنین، واحدهای صنفی مختلفی که در تعامل با خریدار آخر هستند، موظفند اطلاعات دستگاه‌های کارتخوان خود را نیز در این سیستم بارگذاری نمایند.
دقت در صحت اطلاعات: یکی از نکات حائز اهمیت که به آن باید توجه کرد، دقیق و صحیح وارد کردن اطلاعات می‌باشد. لطفاً حتماً در زمان ورود و ثبت اطلاعات، اطمینان حاصل کنید که همه جزئیات به درستی وارد شده باشند. البته امکان اصلاح اطلاعات وجود دارد، اما بهتر است اگر ثبت نام از ابتدا به درستی انجام شود، از مشکلات ناشی از اشتباهات در ورود اطلاعات جلوگیری شود. در این حالت، خطاهای سیستمی هم به حداقل ممکن کاهش می‌یابند.
چرا کارپوشه سامانه مودیان مالیاتی مهم است و وظایف آن چیست؟
سیستم مودیان، با اختصاص یک کارپوشه مجاز به هر کاربر، اجازه ثبت صورتحساب‌ها و موارد دیگر را از طریق مجوز سازمان امور مالیاتی فراهم می‌کند. کارپوشه به واقع یک صفحه است که سامانه به شما اختصاص می‌دهد تا مستندات مربوطه را ثبت کنید. استفاده از سامانه مودیان مالیاتی اهمیت زیادی در ارسال فاکتورها و بهینه‌سازی فرآیند مالیاتی دارد. به عنوان مثال، فروشنده باید ابتدا فاکتور را ارسال کند و سپس خریدار با مراجعه به کارپوشه شخصی خود، فاکتور را تایید یا رد کند.
همچنین، اگر کاربر فاکتورهای خود را به موجب دستورالعمل‌های سازمان مالیاتی به سیستم مودیان ارسال نماید، نیازی به ارسال لیست معاملات طبق ماده ۱۶۹ وجود نخواهد داشت. فاکتورهایی که به این روش بارگذاری می‌شوند، به هیچ ارتباطی با سامانه مودیان نیاز ندارند. در صورت عدم رعایت این مقررات، کاربر تحت پوشش کاهش مالیاتی قرار نخواهد گرفت و همچنین تحت تاثیر جرایم مقرر در قانون پایانه‌های فروشگاهی قرار خواهد گرفت. اگر کاربر دسترسی به یک کارپوشه اختصاصی نداشته باشد، با مشکلات و جرایم مالیاتی متعددی روبه‌رو خواهد شد.
چه افرادی باید در سامانه مودیان ثبت نام کنند؟
معیار اصلی برای تشخیص افراد مشمول ثبت نام در سامانه مودیان، به تعریف موجود در قوانین باز می‌گردد. قانون ثبت نام افراد حقیقی و حقوقی در سامانه مودیان مالیاتی، اطلاعات تفصیلی در بخش‌های مختلفی را در اختیار قرار داده که به دقت مشخص می‌کند کدام افراد مشمولین ثبت نام در سامانه مودیان هستند. به صورت ساده‌تر، این مشمولین به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند. اعضای هر دو گروه موظف به ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی هستند، همچنین باید اظهارنامه مالیاتی خود را نیز در این سامانه ثبت کنند.
- افراد حقیقی: اولین گروهی که باید در این سامانه ثبت نام نمایند، افراد حقیقی هستند که به عنوان مالکان یا دارندگان واحدهای مختلف تولید، فروش، و غیره فعالیت می‌کنند. طبق قوانین مربوطه، این افراد ممکن است به عنوان صاحبان مشاغل صنفی یا غیرصنفی شناخته شوند.
- افراد حقوقی: هر نوع شرکت تجاری و اشخاص حقوقی غیرتجاری، جمله‌ای از افراد حقوقی هستند که مشمولین این دسته سامانه مودیان می‌شوند.
چه افرادی در گروهی که مشمول ثبت نام در سامانه مودیان قرار نمی‌گیرند؟
بیان کردیم که تنها معیار تعیین افراد مشمول ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی، مفاد قانون است. با مطالعه دقیق مفاد قانون و مشاوره با متخصصان یا وکلای حقوقی، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که آیا وضعیت شما نیز به گروه مشمولین ثبت نام در سامانه مودیان تعلق دارد یا خیر. بر اساس ماده ۸۱ قانون، افراد حقیقی مشمول، افراد مشمول ماده ۱۴۲ و صاحبان مشاغل گروه سوم که کالاها و خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده را ارائه می‌دهند، از ثبت نام در سامانه مودیان مستثنی هستند. جزئیات بیشتر در بخش آموزش سامانه مودیان درباره افراد مشمول این مقررات توضیح داده شده است.
