سرمایه‌گذاری همواره با ریسک مالی همراه است که در صورت عدم ارزیابی دقیق و تحلیل جامع، می‌تواند منجر به زیان‌های هنگفت برای سرمایه‌گذاران شود. این خطر در تمامی سطوح اقتصادی و انواع کسب‌وکارها وجود داشته و شدت آن متناسب با ماهیت فعالیت اقتصادی متفاوت است.
صرف نظر از اینکه یک کسب‌وکار کوچک دارید یا یک هلدینگ بزرگ، در دنیای تجارت، تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری همواره با ریسک همراه است. این مطلب به بررسی مفهوم این نوع ریسک، انواع آن، تأثیرش بر بازار و راهکارهای مدیریت این ریسک‌ها می‌پردازد.
نرم افزار حسابداری کاوش برای مدیریت ریسک مالی بسیار مهم است. زیرا داده های دقیق و لحظه ای در مورد درآمد، هزینه ها و بدهی ها ارائه می دهد. با خودکارسازی ردیابی مالی، به شناسایی زودهنگام مسائل احتمالی، تضمین انطباق و افزایش تصمیم‌گیری کمک می‌کند. این امر خطاها و تقلب را به حداقل می رساند، پیش بینی مالی را بهبود می بخشد و از مدیریت بهتر بدهی پشتیبانی می کند و در نهایت این نوع ریسک کلی را برای سازمان کاهش می دهد.
ریسک مالی چیست؟
این نوع ریسک در واقع فاصله بین آنچه که شما انتظار دارید از یک سرمایه گذاری به دست آورید (بازده مورد انتظار) و آنچه که در نهایت به دست می‌آورید (بازده واقعی) است. به عبارت ساده‌تر، ریسک به احتمال از دست دادن بخشی یا تمام سرمایه‌گذاری شما اشاره دارد. این مفهوم نه تنها به احتمال زیان مالی، بلکه به توانایی کسب‌وکار شما برای مدیریت بدهی‌ها و انجام تعهدات مالی نیز مربوط می‌شود. در واقع، هرچه عدم اطمینان در مورد نتیجه یک سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، ریسک آن نیز بالاتر خواهد بود.
ریسک مالی، پدیده‌ای است که به واسطه نوسانات و بی‌ثباتی‌های ذاتی بازارهای مالی همچون نرخ ارز، نرخ بهره و قیمت سهام، همواره کسب‌وکارها را تهدید می‌کند. این نوسانات می‌توانند بر دوام و پایداری کسب‌وکارها تأثیر گذاشته و بر توانایی آنها در ایجاد سود، پوشش هزینه‌های عملیاتی، پرداخت حقوق و دستمزد و تأمین هزینه‌های تولید تأثیرگذار باشند. به عبارت دیگر، این نوع ریسک می‌تواند تمامی جوانب یک کسب‌وکار را تحت شعاع قرار داده و آینده آن را با ابهام روبرو کند.
همه سرمایه‌گذاری‌ها، صرف نظر از نوعشان، با سطحی از ریسک همراه هستند. هر سرمایه‌گذاری، بسته به ماهیت خود، پتانسیل بازدهی و ریسک متفاوتی دارد. این تفاوت‌ها می‌توانند در عوامل متعددی مانند سرعت رشد سرمایه، میزان سوددهی و سطح امنیت سرمایه‌گذاری ریشه داشته باشند.
با توجه به اینکه ریسک مالی به طور اجتناب‌ناپذیری بر فعالیت‌های کسب‌وکارها تأثیر می‌گذارد، آگاهی کامل سهامداران و صاحبان مشاغل از این موضوع، پیش‌نیاز اصلی برای اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و مقابله با خطرات احتمالی است.
مطالعه بیشتر: تحلیل مالی چیست؟
ریسک مالی برای کسب‌وکارها به چه معناست؟
همانطور که پیش‌تر به تعریف ریسک مالی پرداختیم، این مفهوم به موقعیت‌هایی اشاره دارد که در آینده ممکن است منجر به سود یا زیان شوند. با توجه به نقش محوری ریسک در سرمایه‌گذاری، شناخت انواع مختلف آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر دسته‌های رایج این نوع ریسک در بازار سرمایه‌گذاری خواهیم پرداخت.
مطالعه بیشتر: نحوه ثبت کدینگ حسابداری پیمانکاری
چه ابزارهایی برای مدیریت ریسک مالی به کار گرفته می‌شود؟
ریسک بازار
هر چیزی که در بازار تغییر کند و بتواند سود یا ضرر یک شرکت را تحت تاثیر قرار دهد، ریسک بازار نامیده می‌شود. از نوسانات قیمت مواد اولیه و ارز گرفته تا تغییرات نرخ بهره، همه و همه می‌توانند روی کسب‌وکار شما اثر بگذارند. مثلاً اگر قیمت ارز بالا برود، ممکن است محصولات شما در بازارهای خارجی گران‌تر شوند و فروش‌تان کاهش پیدا کند.
ریسک اعتباری
ریسک اعتباری به احتمال عدم پرداخت بدهی توسط بدهکار به طلبکار گفته می‌شود. این یعنی ممکن است بانک، تأمین‌کننده یا هر طلبکار دیگری نتواند پولی را که به او بدهکار هستند، پس بگیرد. از طرف دیگر، اگر شما به کسی وام بدهید یا کالایی را به او نسیه کنید، ریسک می‌کنید که او نتواند بدهی‌اش را پرداخت کند.
ریسک نقدینگی
ریسک نقدینگی یکی از مهم‌ترین ریسک‌های مالی است. این ریسک نشان می‌دهد که آیا شما به اندازه کافی پول نقد دارید تا بتوانید در مواقع ضروری، مانند پرداخت بدهی‌ها یا سرمایه‌گذاری، از آن استفاده کنید. مشکلاتی مثل کاهش فروش یا افزایش هزینه‌ها می‌توانند باعث کمبود نقدینگی شوند.
مطالعه بیشتر: تعریف حسابداری نقدی، مثال و محدودیت ها
ریسک عملیاتی
ریسک عملیاتی به مجموعه‌ای از عوامل داخلی اشاره دارد که می‌توانند عملکرد یک سازمان را مختل کنند. این عوامل شامل خطاهای انسانی، نقص‌های سیستم، فرایندهای ناکارآمد و تصمیم‌گیری‌های نامناسب است که در نهایت منجر به ضرر مالی یا کاهش بهره‌وری می‌شوند.
مطالعه بیشتر: هزینه عملیاتی چیست؟
دولت‌ها چگونه ریسک مالی را جبران می‌کنند؟
دولت‌ها برای کاهش ریسک‌های مالی، روش‌های مختلفی را به کار می‌برند. مثلاً بر اساس استانداردهای مدیریت ریسک، آنها ریسک‌ها را شناسایی، ارزیابی کرده و راهکارهایی برای مقابله با آنها پیدا می‌کنند. از طرف دیگر، هر کسب‌وکاری، چه بزرگ و چه کوچک، می‌تواند با استفاده از روش‌های ساده، ریسک‌های مالی خود را کاهش دهد.
- خطرات را شناسایی کرده و تأثیر آنها را ارزیابی کنند.
- با توجه به شرایط موجود تصمیمات مناسبی در مورد ریسک بگیرند.
- به‌طور مداوم به ارزیابی خطرات بپردازند.
- منابع درآمدی را متنوع کنند.
- در ارائه اعتبار به مشتریان دقت کنند.
- مشکلات احتمالی در جریان‌های نقدی را شناسایی و کنترل کنند.
- از بیمه برای مقابله با ریسک‌های تجاری استفاده کنند.
- توافقات مالی با طلبکاران را بررسی و آنها را بر اساس اولویت‌ها دسته‌بندی کنند.
مطالعه بیشتر: دریافت دموی رایگان نرم افزار حسابداری پیمانکاری
تأثیرات ریسک‌های مالی بر بازارها
همانطور که پیش‌تر گفتیم، ریسک مالی می‌تواند بر کسب‌وکارها تأثیر بگذارد. اما این تأثیر تنها به کسب‌وکارها محدود نمی‌شود. نوسانات بازارهای مختلف نیز تحت تأثیر انواع مختلف ریسک قرار دارند. برای مثال، ریسک سرمایه‌گذاری در سهام می‌تواند باعث نوسانات شدید قیمت سهام شود. همچنین، تغییرات نرخ بهره نیز می‌تواند خطرات مالی جدی برای بسیاری از کسب‌وکارها ایجاد کند.
همه این عوامل می‌توانند بر بازار بدهی تأثیر منفی گذاشته و شرکت‌ها را با مشکل پرداخت بدهی روبرو کنند. این وضعیت به طور مستقیم به سرمایه گذاران آسیب می‌رساند.
ریسک بازار به عنوان یک ریسک سیستماتیک، تحت تأثیر عوامل کلان اقتصادی قرار دارد و با تنوع‌سازی سبد سهام قابل حذف نیست. سرمایه‌گذاران برای مدیریت این ریسک به ابزارهای پوشش‌دهی مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله متوسل می‌شوند.
منابع اصلی ریسک بازار شامل نوسانات نرخ بهره، نوسانات قیمت سهام، نوسانات نرخ ارز و نوسانات قیمت کالاها بوده که هر یک به نوبه خود بر عملکرد سبد سرمایه‌گذاری تأثیرگذار هستند.
مطالعه بیشتر: حسابداری سرمایه چیست؟
ریسک‌های مالی چگونه بر افراد تأثیر می‌گذارند؟
تا اینجای کار، مفهوم ریسک مالی و انواع مختلف آن را بررسی کردیم. اما این ریسک تنها محدود به بازارها و کسب‌وکارها نمی‌شود؛ بلکه می‌تواند به طور مستقیم بر زندگی مالی افراد نیز تاثیرگذار باشد و حتی آنها را با خطر ورشکستگی مواجه کند. به همین دلیل، مدیریت صحیح این نوع ریسک به عنوان کلیدی برای دستیابی به اهداف مالی و حفظ دارایی‌های شخصی، امری حیاتی محسوب می‌شود.
ریسک مالی می‌تواند برای افراد دردسرهای زیادی به همراه داشته باشد. این دردسرها نه تنها شامل از دست دادن پول می‌شود، بلکه می‌تواند باعث شود افراد در کار و زندگی شخصی‌شان دچار مشکل شوند. مثلاً ممکن است نتوانند کار خوبی پیدا کنند یا کارکنان خوبی را استخدام و حفظ کنند. حتی ممکن است باعث شود افراد اشتباهات بزرگی مرتکب شوند یا کارهای خلاف انجام دهند.
ابزارهای مدیریت ریسک مالی
طیف گسترده‌ای از ابزارها و منابع در اختیار فعالان اقتصادی از جمله افراد، شرکت‌ها و دولت‌ها قرار دارد تا با بهره‌گیری از آنها، ریسک‌های مالی را پیش‌بینی کرده و تصمیمات مالی آگاهانه‌تری اتخاذ نمایند. این ابزارها در واقع مجموعه‌ای از سیستم‌ها و روش‌هایی هستند که برای شناسایی و ارزیابی ریسک‌های مالی به کار می‌روند.
قبل از معرفی ابزارهای مدیریت ریسک مالی، بهتر است بدانیم که برای مقابله با خطرات ناشی از آن، چه گزینه‌هایی پیش روی ماست. به طور کلی، چهار رویکرد اصلی برای مدیریت ریسک وجود دارد: پذیرش، حذف، اشتراک‌گذاری و انتقال ریسک. برای مثال، یک تولیدکننده می‌تواند با پذیرش نوسانات قیمت مواد اولیه، این ریسک را به عنوان بخشی از هزینه‌های تولید خود در نظر بگیرد. هرچند، گاهی اوقات حذف کامل ریسک یا انتقال آن به دیگران، ممکن است گزینه‌های بهتری باشد. انتخاب روش مناسب، به درک عمیق از ماهیت ریسک و اهداف سازمان بستگی دارد و نیازمند تصمیم‌گیری آگاهانه است.
یکی از پرکاربردترین روش‌هایی که تحلیلگران و متخصصان حوزه سرمایه‌گذاری و اقتصاد برای سنجش میزان خطرپذیری سرمایه‌گذاری‌ها یا کل بازار به کار می‌برند، شامل موارد زیر است:
تحلیل بنیادی:
ابزار تحلیل بنیادی با بررسی همه جوانب دارایی‌های سازمان، از جمله سود، برای برآورد میزان ریسک مالی استفاده می‌شود. این روش همچنین برای محاسبه ارزش ذاتی شرکت کاربرد دارد.
تحلیل تکنیکال:
این ابزار مدیریت ریسک مالی از داده‌های آماری، قیمت سهام، بازده تاریخی سرمایه‌گذاری، و حجم معاملات برای ارزیابی وضعیت فعلی بهره می‌برد.
تحلیل کمی:
در تحلیل کمی، ارزیابی ریسک با استفاده از عملکرد گذشته و دوره‌ای شرکت و با انجام محاسبات خاص نسبت‌های مالی صورت می‌گیرد.
و در آخر…
در این پژوهش، به بررسی جامع ریسک مالی و دسته بندی‌های مختلف آن از قبیل ریسک عملیاتی، بازار، نقدینگی و اعتباری پرداخته‌ایم. به طور کلی، این نوع ریسک را می‌توان فرصتی دوگانه تلقی کرد؛ هم امکان کسب سود و پاداش را فراهم می‌آورد و هم احتمال متحمل شدن زیان را دربردارد. انواع گوناگون ریسک مالی، کسب‌وکارها، افراد و اقتصاد را به روش‌های مختلف تحت تأثیر قرار می‌دهند. با این حال، می‌توان با بهره‌گیری از ابزارهای تخصصی مدیریت ریسک، اثرات منفی ناشی از هر یک از این ریسک‌ها را کاهش داده و از فرصت‌های موجود به نحو مطلوب بهره برد.
