گاهی درک مفهوم بستانکار و بدهکار در حسابداری مقوله ای مهم برای افرادی است که کوچکترین برخوردی با مسائل حسابداری دارند. این موضوع آنقدرها که به نظر می رسد پیچیده نیست، تنها کافی است اندکی زمان خود را صرف مطالعه مقاله جاری نمایید و بعد از آن دیگر مشکلی جهت تشخیص بدهکار و یا بستانکار نداشته باشید. ما در این مقاله با همراهی کارشناسان شرکت نرم افزاری کاوش فردا به توضیح مفهوم بدهکار در حسابداری خواهیم پرداخت.
مجموعه کاوش فردا مجموعه ای نوآور در زمینه طراحی و تولید نرم افزارهای حسابداری برای کسب و کار های متقاضی به صورت اختصاصی است. این بدان معنا است که ما در کاوش با به کارگیری مهندسین، برنامه نویس ها و حسابداران زبده بسته به نیاز هر کسب و کار نرم افزاری اختصاصی طراحی نموده ایم. برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون این نرم افزارهای حسابداری و مدیریتی تنها کافی است با کارشناسان مجموعه نرم افزاری حسابداری کاوش تماس بگیرید.
مقدمه
بحث بستانکاری و بدهکاری در حسابداری به هم گره خوره است، لذا نمی توان این دو را از هم جدا نمود. بدهکار در معنای عام به شخصی حقیقی نسبت داده می شود که مبلغ و یا کالایی که در اختیار دارد را باید باز پس دهد. بستانکار در واقع همان طلبکار است، در نتیجه متوجه می شویم که بدهکار همواره باید کالا یا هزینه یا خدماتی را به بستانکار بدهد.
بستانکار و بدهکار در حسابداری
تا این مرحله متوجه شدیم که بستانکار و بدهکار در حسابداری زمانی نمود پیدا می کند که معامله ای میان دو شخص صورت بگیرد و یکی از طرفین که پرداخت کننده مبلغ به فرد متقاضی است بستانکار نامیده می شود، و فرد متقاضی بدهکار نامیده می شود. در حالتی که از آن یاد شد همه چیز مشخص است و ابهامی وجود ندارد حال قصد داریم این موضوع را در علم حسابداری توضیح دهیم تا دریابیم که عنوان بدهکار به چه کسی الحاق می شود.
در حسابداری تعاریف قدری متفاوت است و ممکن است گاهی با مثال هایی رو به رو شویم که در تناقض با دانسته های ما باشد. به صورت کلی در حسابداری بدهکار به گیرنده انتفاع و بستانکار دهنده انتفاع گفته می شود.
ماهیت های بستانکار و بدهکار
در حسابداری، حساب ها دوطرفه هستند؛ یعنی یک طرف بدهکار و طرف دیگر بستانکار می شود، به همین دلیل با توجه به مفاهیم، برخی حساب ها در علم حسابداری ماهیت بستانکاری دارند. به عنوان مثال حقوق صاحبان سهام، درآمد ها، بدهی ها و پیش دریافت ها همگی دارای ماهیت بستانکار هستند و در مقابل دارایی ها، هر گونه پیش پرداخت، بهای تمام شده و هزینه ها به لحاظ ماهیت بدهکار هستند.
چگونه به ماهیت یک حساب پی ببریم
ماهیت بدهکاری؛ بیان کردیم که بدهکار همیشه باید پول و یا کالایی را بپردازد در نتیجه، دارایی، که همیشه از آن مبلغی را برداشت می کنیم و ممکن است آن را در هر بخشی سرمایه گذاری و یا هزینه کنیم، بدهکار محسوب می شود. باقی حساب ها نیز با همین معیار قابل سنجش است.
ماهیت بستانکاری؛ بستانکار نیز به حساب هایی اطلاق می شود که دریافت کننده مبلغ و یا کالایی هستند. به عنوان مثال مبالغی که به عنوان پیش پرداخت در نظر گفته می شوند در واقع مبلغی را در اختیار ما قرار می دهند، پس ماهیت بستانکاری دارند. باقی حساب ها نظیر درآمد نیز با همین معیار بستانکار درنظر گرفته می شوند.
نکته مهم
حساب اشخاص حقیقی همیشه با توجه به معنای عامیانه بدهکار و بستانکار ثبت می شود، یعنی زمانی که در گزارش مانده حساب فردی از اعضای شرکت مبلغی معادل 5 میلیون تومان ثبت شده است، به معنای این است که آن فرد مبلغ 5 میلیون تومان به شرکت بدهکار است.
توضیحات بیشتر
دقت داشته باشید که براساس قرار داد، محل قرارگیری بدهکار در حسابداری در قسمت راست ستون T شکل است و محل قرارگیری بستانکاری در سمت چپ ستون T شکل است. لذا اگر مبلغی در سمت راست یک جدول مشاهده نمودید یقین بدانید که آن مبلغ در دسته بدهکار است.
بدهکار و بستانکار در سیستم بانکداری
در سیستم بانکداری زمانی که فردی اقدام به افتتاح حساب نماید و مبلغی را در حساب خود قرار دهد، در واقع بانک به آن فرد بدهکار خواهد شد و دارنده حساب نسبت به بانک بستانکار است. در نتیجه حساب های بانکی ماهیت بدهکاری دارند.
انواع بدهکار در حسابداری
انواع بدهکار در حسابداری در دو دسته بزرگ قرار می گیرند. دسته اول بدهکاران تجاری هستند و دسته دوم بدهکاران غیر تجاری هستند. تشخیص هر یک از این انواع نیازمند شناسایی ویژگی هایی خاص از قوانین حاکم بر حسابداری است که در ادامه به بیان این ویژگی ها خواهیم پرداخت.
بدهکاران تجاری
بدهکار تجاری فرد و یا مجموعه ای است که از شرکت شما کالا و خدمات دریافت کرده است و در آینده قرار است مبلغ را پرداخت نماید. به عنوان مثال در نظر بگیرید که شما یک کمپانی تولید کننده لوازم خانگی هستید، هر شرکت و یا فروشگاهی که از شما لوازم خانگی خریداری می کند، در واقع بدهکار تجاری به حساب خواهد آمد. بدهکار تجاری حاصل معامله ای است که هم راستا با ماهیت تجاری شما باشد و بدانید این کالا و یا خدمات زمانی به فروش می رسد.
مطالعه بیشتر: مفهوم بدهکار در نرم افزار حسابداری پیمانکاری کاوش فردا
بدهکاران غیر تجاری
با شنیدن نام بدهکار غیر تجاری ممکن است تعریف مشخصی به ذهن شما نرسد اما باید بدانید که بدهکاران غیر تجاری افرادی هستند که کالای غیر تجاری به آن ها فروخته می شود. مثال قبل را به خاطر بیاورید، در این مثال اگر شما اقدام به فروش لوازم اداری مجموعه خود بکنید و فردی آن ها را از شما خریداری نماید، این فرد بدهکار تجاری به حساب نمی آید و عنوان بدهکار غیر تجاری برای این فرد مناسب است.
رعایت تمامی نکات هنگام حسابداری
توجه به بستانکار و بدهکار در حسابداری و رسیدگی به تمامی نکات ریز و درشتی که در حسابداری وجود دارد امری بسیار سخت و طاقت فرسا است. به همین دلیل در انجام امور حسابداری ما شاهد بروز هزاران خطای انسانی هستیم. اما امروزه با وجود تکنولوژی دیگر نیاز به نگرانی برای بروز خطای انسانی نیست و می توان به راحتی با استفاده از نرم افزارهای حسابداری که به صورت دقیق برنامه نویسی شده اند بر این مشکلات فائق آمد.
سخن آخر
ما در این گفتار با استفاده از مثال های مختلف بدهکار در حسابداری را توضیح دادیم. عدم تشخیص درست بدهکار و بستانکار و بروز حتی کوچکترین اشتباه در ثبت بدهکار و بستانکار، در اسناد حسابداری، سبب بروز مشکلات بزرگ در امور حسابداری خواهد شد. لذا پیشنهاد می شود جهت جلوگیری از این اشتباهات از نرم افزارهای حسابداری استفاده نمایید.
