تفاوت حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی در زمان شناسایی درآمد و هزینه نهفته است. در روش نقدی، درآمد و هزینه تنها زمانی ثبت می‌شوند که به صورت نقدی دریافت یا پرداخت شوند؛ روشی که به دلیل سادگی، شناختی سریع از وضعیت نقدینگی کسب می‌کند. اما در حسابداری تعهدی، رویکرد آینده نگرانه‌تری حاکم است. در این روش، درآمد و هزینه صرف نظر از زمان دریافت یا پرداخت نقدی، در همان دوره‌ای که به وقوع می‌پیوندند، شناسایی و ثبت می‌شوند. به عبارت دیگر، تعهدی بودن به معنای ثبت تعهدات مالی است، حتی اگر هنوز به صورت نقدی تسویه نشده باشند. این رویکرد، تصویری دقیق‌تر و جامع‌تر از وضعیت مالی یک کسب‌وکار ارائه می‌دهد.
برای مدیریت موفق یک مجموعه، به ابزاری کارآمد و قدرتمند نیاز است. استفاده از نرم افزار حسابداری، می توان با امکاناتی نظیر کنترل کارمندان و محاسبه دقیق حقوق و دستمزد، این نیاز را به خوبی برطرف کرد. به عنوان یک مدیر لایق، شایسته بهترین ابزارها هستید تا بتوانید با سهولت بیشتری امور مدیریتی خود را پیش ببرید. با انتخاب نرم افزار حسابداری کاوش، گامی بزرگ در جهت بهبود کارایی و دقت فرایندهای مالی سازمان خود بردارید.
حسابداری تعهدی چیست؟
قبل از اینکه به تفاوت حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی بپردازیم ابتدا برای درک بهتر به تعریف هرکدام از آن ها به صورت جداگانه پرداخته ایم. حسابداری تعهدی، برخلاف روش سنتی نقدی، درآمد را در لحظه انجام معامله و ارائه کالا یا خدمت به مشتری ثبت می‌کند؛ حتی اگر هنوز وجهی دریافت نشده باشد. به عبارت دیگر، در این روش، مبنای ثبت درآمد، تحقق معامله است نه دریافت وجه نقد. به همین ترتیب، هزینه‌های مربوط به این معاملات نیز در همان دوره زمانی که کالا یا خدمت ارائه شده، ثبت می‌شوند، بدون در نظر گرفتن زمان پرداخت نقدی.
برای مثال، شرکتی که از حسابداری تعهدی استفاده می‌کند، بلافاصله پس از صدور فاکتور برای مشتری، درآمد حاصل از آن را شناسایی کرده و هزینه‌های مربوطه را ثبت می‌نماید، صرف نظر از اینکه پرداخت مشتری چه زمانی انجام شود. این رویکرد، تصویری دقیق‌تر و به‌روزتر از وضعیت مالی شرکت را ارائه می‌دهد و برای تصمیم‌گیری‌های مالی بهتر، مفیدتر است.
مزایا:
- شما دیدی دقیق‌تر از عملکرد و وضعیت مالی شرکت خود خواهید داشت.
- این امکان را فراهم می‌کند تا تصمیمات مالی را با اطمینان بیشتری اتخاذ کنید.
- در برخی موارد، ممکن است بازاریابی و جذب منابع مالی بلندمدت برای شما آسان‌تر باشد.
- شامل مدیریت حساب‌های دریافتنی و پرداختنی است، که به شما دید دقیق‌تری از سودآوری شرکت، به‌ویژه در بلندمدت، می‌دهد.
معایب:
- این روش نیاز به کار بیشتری دارد، زیرا علاوه بر بررسی فاکتورها، باید حساب بانکی خود را نیز به دقت نظارت کنید.
- جریان نقدی را به طور مستقیم ردیابی نمی‌کند، و این ممکن است باعث شود که شرکت با وجود سودآوری در بلندمدت، در کوتاه‌مدت با کمبود نقدینگی مواجه شود.
- ممکن است ناچار شوید قبل از دریافت وجه فاکتور از مشتری، مالیات بر درآمد را پرداخت کنید. اگر مشتری از پرداخت خودداری کند، می‌توانید در اظهارنامه بعدی خود، مالیات را پس بگیرید، اگرچه این کار فرآیندی پیچیده است.
مطالعه بیشتر: دریافت دموی رایگان نرم افزار حسابداری پیمانکاری
حسابداری نقدی چیست؟
در روش حسابداری نقدی، درآمدها تنها زمانی در صورت های مالی ثبت می شوند که پول به طور کامل دریافت شود و هزینه‌ها نیز صرفاً هنگام پرداخت وجه شناسایی می شوند. این روش به دلیل سادگی و سهولت، بیشتر در کسب‌وکارهای کوچک و همچنین برای مدیریت امور مالی شخصی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، برای کسب‌وکارهای بزرگتر، روش تعهدی که بر اساس اصل تحقق درآمد و هزینه است، معمولاً ارجحیت دارد.
در حسابداری نقدی، کسب و کارها تنها زمانی درآمد یا هزینه را شناسایی می کنند که مبادله نقدی به‌صورت واقعی انجام شود. به عبارت دیگر، فاکتورهایی که صادر شده اند یا صورت حساب‌هایی که دریافت شده‌اند، تا زمانی که به صورت نقدی پرداخت یا دریافت نشوند، در حساب‌ها ثبت نمی‌شوند. نکته‌ی جالب اینجاست که اصطلاح “نقدی” در این روش به شکل سنتی پرداخت اشاره ندارد، بلکه به هر نوع دریافت یا پرداختی اشاره می‌کند که به‌طور مستقیم به جریان نقدینگی کسب‌وکار تاثیرگذار باشد. بنابراین، حتی اگر پرداخت‌ها به صورت الکترونیکی انجام شود، باز هم می‌توان از روش حسابداری نقدی استفاده کرد.
مزایا:
- این روش بسیار ساده است و به شما نشان می‌دهد که چه مقدار پول نقد در اختیار دارید.
- مالیات شما تنها بر اساس وجوه دریافتی محاسبه می‌شود، نه بر اساس فاکتورهای صادر شده.
- ردیابی جریان نقدی شرکت به راحتی امکان‌پذیر است.
معایب:
- این روش از دقت کافی برخوردار نیست؛ زیرا ممکن است به دلیل عدم پرداخت صورتحساب‌ها، سودآوری شما را به اشتباه نمایش دهد.
- با توجه به اینکه تنها به امور مالی به صورت روزانه نگاه می‌کنید، نمی‌تواند در اتخاذ تصمیمات مدیریتی به شما کمک کند.
مطالعه بیشتر: نحوه ثبت کدینگ حسابداری پیمانکاری
تفاوت حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی
تفاوت اصلی حسابداری تعهدی و نقدی در زمان شناسایی درآمدها و هزینه‌ها نهفته است. در حسابداری نقدی، تراکنش‌ها تنها زمانی ثبت می‌شوند که مبادله پول به صورت واقعی انجام شود؛ یعنی هنگام دریافت یا پرداخت وجه نقد. اما در حسابداری تعهدی، رویکرد آینده‌نگرانه‌تری وجود دارد و تراکنش‌ها در زمان وقوع تعهد، صرف‌نظر از اینکه پول بلافاصله جابه‌جا شده باشد یا خیر، ثبت می‌شوند.
حسابداری تعهدی به دلیل ارائه تصویر دقیق‌تری از وضعیت مالی کسب‌وکار، ابزار قدرتمندتری برای مدیریت محسوب می‌شود، اما حسابداری نقدی نیز در شرایط خاص و برای کسب‌وکارهای کوچک، کاربردهای خاص خود را دارد.
حسابداری تعهدی، به‌ویژه در شرکت های سهامی عام، روشی رایج است. این روش با در نظر گرفتن تمام درآمدها و هزینه‌ها، صرف‌نظر از زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد، تصویر دقیق‌تری از عملکرد مالی شرکت ارائه می‌دهد. یکی از مزایای اصلی این روش، هموارسازی سود است. به این معنی که سود شرکت در طول سال‌های مختلف پایدارتر نشان داده می‌شود و نوسانات ناشی از تفاوت در زمان وقوع درآمدها و هزینه‌ها، مانند افزایش فروش در فصل‌های خاص، کاهش می‌یابد. برای مثال، در خرده فروشی، حسابداری تعهدی می‌تواند نوسانات فصلی سود را کاهش دهد و تصویر واقعی‌تری از وضعیت مالی شرکت در طول سال ارائه دهد.
نمونه‌ای از تفاوت حسابداری تعهدی و حسابداری نقدی.
فرض کنید شما یک تولیدکننده ماشین‌آلات صنعتی هستید. اگر دستگاهی را به قیمت یک میلیارد تومان بفروشید، روش حسابداری‌تان تعیین می‌کند که چه زمانی این مبلغ به عنوان درآمد ثبت شود. در روش حسابداری نقدی، درآمد تنها زمانی ثبت می‌شود که مشتری پول را به طور کامل پرداخت کند. یعنی تا زمانی که پول به حساب شما واریز نشود، این درآمد در دفاتر ثبت نخواهد شد. اما در روش حسابداری تعهدی، با تکمیل فروش و صدور فاکتور، درآمد یک میلیارد تومانی بلافاصله ثبت می‌شود، حتی اگر هنوز پول را دریافت نکرده باشید.
همین موضوع در مورد هزینه‌ها نیز صدق می‌کند. برای مثال، اگر قبض برق 500 هزار تومانی دریافت کنید، در حسابداری نقدی، این مبلغ تا زمان پرداخت ثبت نمی‌شود. اما در حسابداری تعهدی، از همان روزی که قبض را دریافت کردید، هزینه 500 هزار تومانی در دفاتر ثبت می‌شود.
جمع بندی
حسابداری تعهدی و نقدی هر دو جنبه‌های مختلفی از سلامت مالی یک شرکت را نشان می‌دهند. حسابداری نقدی به دلیل سادگی در ثبت تراکنش‌های نقدی، روشی آسان برای مدیریت مالی است. با این حال، برای داشتن یک تصویر کامل از وضعیت مالی شرکت، حسابداری تعهدی که تمام تعهدات مالی را در نظر می‌گیرد، ضروری است. این روش با در نظر گرفتن حساب‌های پرداختنی و دریافتنی، تصویری دقیق‌تر از وضعیت مالی شرکت ارائه می‌دهد. در نتیجه، برای اتخاذ تصمیمات سرمایه‌گذاری آگاهانه، درک هر دو روش حسابداری تعهدی و جریان نقدی که از طریق حسابداری نقدی اندازه‌گیری می‌شود، بسیار مهم است.
