مقایسه استانداردهای حسابداری ایران و جهان نشان می‌دهد که با وجود شباهت‌های کلی، تفاوت‌هایی در جزئیات، ساختار صورت‌های مالی و شیوه گزارش‌دهی وجود دارد. آشنایی با این تفاوت‌ها برای حسابداران حرفه‌ای و شرکت‌های فعال در بازارهای بین‌المللی اهمیت زیادی دارد و به شفاف‌سازی مالی و جذب سرمایه‌گذاران خارجی کمک می‌کند.
استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری پیشرفته، این مقایسه را دقیق‌تر و آسان‌تر می‌کند. این نرم‌افزارها با پشتیبانی از استانداردهای داخلی و بین‌المللی، امکان تهیه گزارش‌های مالی مطابق با هر دو چارچوب را فراهم می‌کنند.
چرا استانداردهای حسابداری در ایران و جهان متفاوت هستند؟
شرکت‌های بین‌المللی برای تهیه و ارائه گزارش‌های مالی خود باید از مجموعه‌ای از قوانین مشخص پیروی کنند که به آن‌ها استانداردهای حسابداری بین‌المللی گفته می‌شود. این استانداردها با هدف یکسان‌سازی گزارش‌های مالی در کشورهای مختلف تدوین شده‌اند و امروزه به عنوان یک مرجع جهانی مورد پذیرش بسیاری از کشورها هستند.
با این حال، هر کشور ممکن است بر اساس شرایط اقتصادی و سیاست‌های حسابداری خود، تغییراتی در این استانداردها ایجاد کند. به عنوان مثال، در ایران استانداردهای حسابداری توسط سازمان حسابرسی تدوین و تصویب می‌شوند.
به همین دلیل، اگر بخواهیم استانداردهای حسابداری ایران را با استانداردهای بین‌المللی مقایسه کنیم، وجود برخی تفاوت‌ها کاملاً طبیعی است.
مطالعه بیشتر: آموزش استانداردهای حسابداری و حسابرسی
آشنایی با استاندارد IFRS و نقش آن در حسابداری بین‌المللی
استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی (IFRS) معیار اصلی و پذیرفته‌شده در بسیاری از کشورها برای تهیه گزارش‌های مالی است. این استانداردها شامل اصول و قواعد حسابداری مشخصی هستند که توسط انجمن بین‌المللی استانداردهای حسابداری (IASB) تدوین و تصویب شده‌اند.
انجمن IASB که دفتر مرکزی آن در لندن و با ۱۵ عضو ثابت فعالیت می‌کند، سال‌هاست مرجع اصلی تعیین استانداردهای حسابداری و تهیه صورت‌های مالی در سطح جهان است. امروزه بیش از ۱۲۰ کشور این استانداردها را به رسمیت شناخته و استفاده از آن‌ها را برای شرکت‌ها اجباری کرده‌اند.
مطالعه بیشتر: حسابداری بین المللی: تعریف و استانداردها
هدف از تدوین استانداردهای بین‌المللی حسابداری چیست و چرا IFRS در سطح جهان اهمیت دارد؟
هدف کلی استاندارد IFRS، ارائه صورت‌های مالی شرکت‌ها بر اساس یک چارچوب جهانی و قابل قبول برای همه است. این استاندارد، بسیاری از مشکلات را رفع می‌کند و مزایای زیادی دارد، از جمله:
- حفاظت از منافع سرمایه‌گذاران و کاهش هزینه‌ها با بهره‌گیری از استانداردهای با کیفیت
- فراهم‌سازی زمینه برای راه‌اندازی بورس‌های منطقه‌ای و جهانی
- تعیین شاخص‌هایی برای انجام حسابرسی‌های بین‌المللی
- بهبود ارتباط میان شرکت‌های داخلی و خارجی
- فراهم کردن شرایط لازم برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی
- افزایش شفافیت گزارش‌های مالی در سطح بین‌المللی
- ساده‌سازی فرآیند حسابداری برای شرکت‌های چندملیتی
به همین دلیل، بسیاری از کشورها از جمله ایران، این استانداردها را به طور پیش‌فرض به کار می‌گیرند. با استفاده از بهترین نرم‌افزارهای حقوق و دستمزد ایرانی، می‌توانید صورت‌ها و گزارش‌های مالی خود را مطابق با استانداردهای بین‌المللی تهیه کنید.
مطالعه بیشتر: بررسی ده اصل پذیرفته شده حسابداری | GAAP چیست
استانداردهای حسابداری ایران، مبنای تهیه صورت‌های مالی در کشور
کمیته تدوین استانداردهای حسابداری در ایران، زیر نظر سازمان حسابرسی کل کشور، مسئول تعیین و تصویب استانداردهای حسابداری است. سازمان حسابرسی ایران در اواخر دهه شصت با هدف ایجاد یک مرجع رسمی حسابرسی راه‌اندازی شد.
از آن زمان تاکنون، این سازمان و کمیته‌های مرتبط، معیارهای تهیه گزارش‌ها و صورت‌های مالی را تعیین می‌کنند. بنابراین، حسابداران ایرانی با استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری و براساس این استانداردها، گزارش‌های مالی خود را تهیه می‌کنند.
مروری بر کمیته تدوین استراتژی حسابداری در سازمان حسابرسی ایران
با تأسیس سازمان حسابرسی در سال ۱۳۶۷، کمیته‌ای برای تدوین رهنمودهای حسابداری شکل گرفت. هدف آن، تعیین چارچوب و معیارهای حسابداری در کشور بود و فعالیت‌های حسابداری و حسابرسی نیز بر پایه همین رهنمودها انجام می‌شد.
در سال ۱۳۷۹، این کمیته به «کمیته تدوین استانداردهای حسابداری» تغییر نام داد و تدوین استانداردها را با الهام از نمونه‌های بین‌المللی آغاز کرد. البته برخی از این استانداردها با توجه به شرایط و نیازهای داخلی، تغییراتی داشتند.
امروز، سازمان حسابرسی هر سال نسخه جدیدی از این استانداردها را منتشر می‌کند. این قوانین برای همه کسب‌وکارها، از فروشگاه‌های کوچک تا شرکت‌های بزرگ، یکسان هستند و همین موضوع رسیدگی به امور مالی را آسان‌تر می‌کند. اگر با حسابداری فروشگاهی آشنایی کافی ندارید، استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری می‌تواند کمک بزرگی برایتان باشد.
مطالعه بیشتر: دریافت دموی رایگان نرم افزار حسابداری پیمانکاری
مقایسه‌ای میان استانداردهای مالی ایران و استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی
در بیشتر موارد، مفاهیم نظری گزارشگری مالی در ایران و استانداردهای بین‌المللی شباهت زیادی با هم دارند و تفاوت‌ها معمولاً جزئی هستند. مثلاً در موضوع حقوق و دستمزد، تفاوت خاصی دیده نمی‌شود. اما وقتی وارد جزئیات می‌شویم، اختلاف‌هایی وجود دارد که می‌تواند بر شکل و محتوای صورت‌های مالی تأثیر بگذارد. حسابداران حرفه‌ای باید وقت زیادی برای شناخت این تفاوت‌ها بگذارند. در ادامه، چند نمونه از مهم‌ترین تفاوت‌های صورت‌های مالی ایران و بین‌المللی را بررسی می‌کنیم.
تفاوت در شیوه ارائه صورت‌های مالی در ایران و استانداردهای بین‌المللی
یکی از تفاوت‌های مهم بین استانداردهای حسابداری ایران و بین‌المللی، در ساختار و اجزای صورت‌های مالی است. در ایران، صورت‌های مالی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود و زیان جامع، صورت جریان وجوه نقد و یادداشت‌های توضیحی است. اما در استانداردهای بین‌المللی، علاوه بر این موارد، صورت دیگری با عنوان «تغییرات حقوق صاحبان سرمایه» نیز باید تهیه و ارائه شود.
تفاوت میان ترازنامه‌های تهیه‌شده بر اساس استانداردهای بین‌المللی و ترازنامه‌های داخلی ایران
استانداردهای بین‌المللی در تهیه ترازنامه، دامنه گسترده‌تری از موضوعات را در بر می‌گیرند. برای مثال، موضوع انتقال مطالبات یکی از موارد مهمی است که در استانداردهای حسابداری ایران به آن اشاره‌ای نشده، اما در استاندارد بین‌المللی شماره ۹ (IFRS 9) به‌طور کامل بررسی شده است. نمونه دیگر، دارایی‌های نامشهود هستند که در استانداردهای IFRS ارزش‌گذاری و تحلیل می‌شوند، در حالی‌که در استانداردهای داخلی ایران توجهی به آن‌ها نشده است. علاوه بر این موارد، تفاوت‌های دیگری هم میان این دو نظام وجود دارد، چه در جزئیات و چه در کلیات.
تفاوت میان صورت سود و زیان در استانداردهای بین‌المللی و استانداردهای حسابداری ایران
نکته اول: ارائه سود عملیاتی در ایران الزامی است، در حالی که در استانداردهای بین‌المللی حسابداری به آن اشاره‌ای نشده است. همچنین در استانداردهای بین‌المللی، اقلام می‌توانند بر اساس ماهیت یا کارکرد دسته‌بندی شوند. در ایران نیز این روش رعایت می‌شود، به جز در مورد هزینه‌های عملیاتی که باید فقط بر اساس بهای تمام‌شده طبقه‌بندی شوند. به‌جز این مورد، تفاوت‌ها بیشتر در اصطلاحات دیده می‌شود.
تفاوت استانداردهای حسابداری ایران و IFRS در ارائه صورت سود و زیان جامع
طبق استانداردهای ایران، صورت سود و زیان جامع باید شامل سود و زیان خالص، سایر درآمدها و هزینه‌های شناسایی‌شده و همچنین تعدیلات سنواتی باشد. اما در استانداردهای بین‌المللی (IFRS)، فقط دو مورد اول ارائه می‌شود و تعدیلات سنواتی در بخش تغییرات حقوق صاحبان سهام نشان داده می‌شود؛ در حالی که استانداردهای ایرانی چنین صورت مالی‌ای را ندارند. همچنین، اگر اطلاعات مربوط به سایر درآمدها و هزینه‌ها در دسترس نباشد، طبق استاندارد ایران، ارائه صورت سود و زیان جامع ضرورتی ندارد. اما در استاندارد IFRS، صورت سود و زیان جامع باید در هر صورت ارائه شود.
