در علم حسابداری، اصطلاحی به نام حسابداری پخش مویرگی وجود دارد. این نوع حسابداری مربوط به پخش کالا است. پخش مویرگی روشی از پخش کالاست که کالای به فروش رفته یا خریداری شده در شبکه وسیع و گسترده ای انجام می شود تا کالای مورد نظر به دست خریدار برسد. در حالیکه فروش مویرگی نوعی از فروش است که به واسطه شبکه گسترده و جامع انجام می شود. افرادی که به حسابداری در شرکت های پخش علاقمند هستند باید بدانند که این نوع حسابداری همان حسابداری بازرگانی است. این شرکت ها معمولا خرید و فروش محصولات را انجام می‌دهند و به تولید نخواهند پرداخت. برای درک بهتر مفهوم حسابداری پخش مویرگی، نحوه انجام آن و… تا پایان مقاله همراه ما باشید.
مطالعه بیشتر: آشنایی با انواع و امکانات نرم افزارهای حسابداری
مقدمه
حسابداری پخش مویرگی مبحثی است که بسیاری فعالان صنعت پخش در مورد آن بررسی و تحقیق می کنند تا بتوانند آن را به بهترین شکل اجرا نمایند. همان طور که در بالا اشاره شد پخش مویرگی، یعنی عملیات پخش و توزیع کالاها در شبکه گسترده است که این گستردگی می‌تواند در محدوده یک شهر یا استان و کشور باشد. اغلب اوقات امکان پخش مویرگی محصولات در کشورهای همسایه امکان‌پذیر است. راه‌های زیادی جهت پخش مویرگی وجود دارد که همه آن‌ها از طریق دفتر مرکزی کنترل می شود. به طور کلی پخش مویرگی برای محصولاتی استفاده میشود که حاشیه سود آن ها پایین باشد مانند مواد غذایی. اما امروزه این سبک از فروش در صنایع دیگر از جمله کالاهای دیجیتالی، مبلمان خانگی و اداری و تجهیزات و لوازم خودرو هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دسته بندی پخش مویرگی
۱-پخش سرد:
روند در پخش سرد به این صورت است که محصول ابتدا به وسیله بازاریاب به مشتری معرفی میشود و پس از کسب رضایت و اطمینان مشتری، فاکتور صادر شده و محصول سفارشی برای مشتری ارسال می شود. حسابداری پخش مویرگی در این مبحث مخصوص محصولاتی است که تاریخ انقضا نداشته و یا تاریخ انقضا آن محدود نیست. مثلاً پخش دارو و محصولات آرایشی و بهداشتی.
۲-پخش گرم:
روند کاری در پخش گرم به این صورت است که بازاریاب همراه با محصول مورد نظر در نزد خریدار حاضر شده و موقع سفارش مشتری محصول را تحویل می دهد. این نوع پخش مختص محصولاتی است تاریخ انقضاء محدود داشته و از نوع فاسد شدنی می باشند از جمله پخش محصولات غذایی و دامی.
حسابداری پخش مویرگی چگونه انجام می شود؟
حسابداری پخش مویرگی در پخش سرد و گرم تفاوت زیادی با یکدیگر ندارند و به صورت یکسان انجام می شود. تنها تفاوت آن ها در زمینه هایی مانند انبار و حسابداری انبار می باشد. به طور کلی حسابداری پخش مویرگی در دسته حسابداری بازرگانی قرار می گیرد یا به بیانی دیگر از از کدینگ این نوع حسابداری پیروی می کند. در شرکت هایی از جمله شرکت های بازرگانی دو حساب نشان دهنده درآمد شرکت هستند و در واقع این دو حساب کدینگ شرکت های بازرگانی در سطح گروه می باشد. که این دو حساب عبارتند از حساب فروش و حساب بهای تمام شده کالای فروش رفته.
در شرکت هایی پخشی که دارای نمایندگی و شعب می باشند دو حساب ذکر شده در حسابداری پخش مویرگی در سطح تفضیلی (به جزء شعب و نمایندگی ها) متصل می شوند تا مقدار فروش و بهای تمام شده هر تفضیلی و در نهایت میزان درآمد آن ها مشخص گردد. مسئله مهمی که در این نوع حسابداری مهم است و موجب ایجاد گرایشی خاص از نوع حسابداری بازرگانی است، تعداد زیاد مشتری در این نوع از حسابداری است که اغلب به بیش از هزار مورد می رسد. کنترل کردن حساب های این تعداد مشتری بسیار دشوار و زمان بر است. نکته مهمی که باید در این مبحث در نظر داشت این است که در شرکت های پخش مویرگی برخلاف شرکت های بازرگانی مشتریان با مبالغ جزیی و با تعداد گردش بالا هستند اما در شرکت های بازرگانی از نوع بنکداری مشتریان با مبالغ عمده و با تعداد گردش پایین هستند.
از این مبحث ذکر در بحث حسابداری پخش مویرگی می توان اینطور نتیجه گرفت که در شرکت های پخش مویرگی تعداد گردش کلی مشتریان بسیار بالاتر از شرکتهای بازرگانی است و کنترل حساب مشتریان نیاز به برنامه ریزی دقیق و نرم افزار حسابداری مناسب می باشد. چرا که نرم افزارهای مالی که به طور یکپارچه در تعامل با زیر سیستم های عملیاتی پخش مویرگی هستند به حسابداران و مدیران مالی کمک می کنند تا بتوانند برنامه ریزی بهتری برای مدیریت و حسابداری پخش مویرگی داشته باشند.
رویکردهای حسابداری پخش مویرگی
دو نوع رویکرد در حسابداری پخش مویرگی وجود دارد. مجموعه فرآیند عملیات توزیع و پخش به وسیله پیمانکار توزیع انجام شده و هزینه توزیع به پیمانکار داده می شود که بر حسب تناژ یا ریالی می باشد.
مطالعه بیشتر: آشنایی بیشتر با حسابداری پیمانکاری
رویکردها جهت تسویه حساب؛
1- تسویه حساب بر عهده نماینده شرکت و یا پیمانکار توزیع می باشد.
2- تسویه حساب بر عهده فروشنده شرکت می باشد.
برخی از شرکت ها هستند که از هر دو روش در تسویه حساب استفاده می کنند. ابتدا باید کدینگ حسابداری پخش مویرگی ایجاد کرد تا بتوان بر طبق آن زیر سیستم های بازرگانی، انبار، صندوق، حقوق و دستمزد را پیاده سازی کرد.
تفاوت کدینگ حسابداری بازرگانی با حسابداری پخش مویرگی
همان طور که در ابتدای مقاله هم اشاره شد دو حساب فروش و بهای تمام شده کالای فروش رفته در شرکت های بازرگانی درآمد شرکت محسوب می شوند و این دو حساب در سطح گروه کدینگ حسابداری شرکت های بازرگانی تعریف می شوند اما در حسابداری پخش مویرگی که شرکت های پخش مویرگی دارای نمایندگی و شعب هستند میزان فروش و بهای تمام شده در سطح تفضیلی ثبت می گردد. مشتریان در شرکت های بازرگانی از نوع بنکداری با مبالغ عمده و با تعداد گردش پایین هستند در حالی که مشتریان پخش مویرگی با مبالغ جزیی و با تعداد گردش بالا هستند.
مهم ترین شاخص های حسابداری فروش عبارتند از:
- نرخ تمام شده کالای خریداری شده و کالای فروش رفته
- نرخ ضایعات برگشتی
- سود و زیان کد کالایی به همراه صورت وضعیت بدهی و درآمد شرکت
- میزان چک‌های رسید نشده و تعداد کالای رسید شده
- مانده وصول مطالبات در بازار و انطباق با سقف بدهی تعیین شده
- انحراف از عملکرد بودجه ریالی
- گزارش مالی در پخش مویرگی
- صورت های مالی از جمله ترازنامه، سود و زیان و صورت و گردش وجوه نقد در صنعت پخش مویرگی
مطالعه بیشتر: آشنایی با ترازنامه در نرم افزار حسابداری
گزارش حسابداری پخش مویرگی
در ادامه به انواع گزارش حسابداری پخش مویرگی اشاره شده است.
1-گزارش سود و زیان به تفکیک شعبه و مرکز هزینه
در این نوع گزارش عملکرد هر شعبه را به تفکیک نمایش و میزان فروش، انبار و سود و زیان را مشخص می کند
2-گزارش از بدهکاران
در شرکت های مویرگی جریان نقدینگی از اهمیت بالایی برخوردار است. از وظایف مدیران پخش پیگیری مکرر بر اساس تاریخ بدهی و وصول به موقع می باشد. بدهکاران خود به دسته تقسیم می شوند
3-گزارش عملیات بصورت دوره ای
گزارش عملیات بصورت دوره ای، برآورد سرمایه درگردش می باشد. دوره مورد نظر از زمان خرید کالا از تامین کننده تا زمان وصول پول از خریدار است.
4-گزارش حاشیه سود
گزارش حاشیه سود میزان سود آوری هر کالا را نشان می دهد و این گزارش در برنامه ریزی برای ادامه و یا قطع فروش کالا ضروری می باشد.
5-گزارش از کالاهای برگشتی به علت خرابی و یا گردش نداشتن
یکی از مزایای این نوع گزارش دادن این است که از انباشت کالاها در انبار می کاهد و دوره گردش را طولانی تر می کند و برای هر کالا متناسب با دوره گردش آن، میزان برگشتی و خرابی تصمیمات مناسب گرفته می شود.
6-گزارش از منابع انسانی
گزارشات منابع انسانی به صورت ماهیانه با پرداخت حقوق و مزایا و پورسانت مشخص می شود. این نوع گزارشات در پخش مویرگی از اهمیت وِیژه ای برخوردار است.
7-گزارش تامین کنندگان
گزارش تراکنش های مالی با تامین کنندگان و نحوه تامین و میزان کالای تامین نشده در این گزارش در این گزارش ذکر می شود.
علت نیازمند بودن به نرم افزار حسابداری در فرآیند پخش مویرگی
همان طور که مستحضر هستید امروزه در کسب و کارهای کوچک و بزرگ نیاز به نرم افزارهای حسابداری احساس می شود و بیشتر مدیران ترجیح می‌دهند تا با تکیه بر اطلاعات و اعداد و ارقام، تصمیم‌گیری های حساس را انجام دهند. به مراتب این موضوع در حسابداری پخش مویرگی در شرکتهای پخشی از اهمیت بیشتری برخوردار است. به این دلیل که برای خرید و فروش و تصمیم‌گیری بر روی کالاهای پرفروش حتما نیاز به نرم افزاری قابل اعتماد است تا گزارش های بسیار حیاتی را با حداکثر دقت به حسابداران بدهد. در این مسیر مجموعه نرم افزاری کاوش فردا همراه با شرکت هایی است که فرآیندهای سفارش‌گیری و پخش را انجام می دهند.
