ورشکستگی یک شرکت، هنگامی رخ می‌دهد که این شرکت به دلیل مشکلات مالی نتواند به تعهدات مالی خود عمل کند. در چنین شرایطی، معمولاً دادگاه به درخواست شرکت یا طلبکاران، ورشکستگی شرکت را اعلام می‌کند. پس از صدور حکم ورشکستگی، محدودیت‌های قانونی و مالی بر شرکت اعمال می‌شود.
یکی از سوالات مهمی که در این زمینه مطرح می‌شود، وضعیت مالیات شرکت های ورشکسته است. اینکه آیا این شرکت موظف به پرداخت مالیات است و نحوه محاسبه مالیات در این شرایط به چه صورت است، از جمله مسائلی است که در این متن به طور دقیق بررسی خواهد شد. علاوه بر این، نقش نرم افزار حسابداری و مالیاتی در مدیریت فرآیند ورشکستگی و بهبود شفافیت در این فرآیند پیچیده، از دیگر موضوعاتی است که به آن پرداخته خواهد شد.
ورشکستگی و انواع آن
قبل از آن که به محاسبه مالیات شرکت های ورشکسته بپردازیم، بیایید ابتدا با مفهوم ورشکستگی آشنا شویم. ورشکستگی به معنای ناتوانی در پرداخت بدهی‌ها به دلیل مشکلات مالی یا عدم توانایی در انجام تعهدات مالی است. زمانی که صاحب یک کسب‌وکار به دلیل کمبود دارایی قادر به پرداخت بدهی‌هایش نباشد، او به عنوان فردی ورشکسته شناخته می‌شود.
در هر کشور، قوانین ورشکستگی گزینه‌هایی را فراهم می‌آورند که به موجب آن بدهکاران می‌توانند با اعلام ورشکستگی، برخی یا تمام بدهی‌های خود را پرداخت نکنند.
انواع ورشکستگی به طور کلی به قوانین خاص هر کشور بستگی دارند. با این حال، شرکت‌ها ممکن است بتوانند از برخی بدهی‌ها آزاد شوند و در عین حال، سایر دارایی‌های خود را از طریق ارائه پرونده مجدد حفظ کنند. در ادامه، انواع مختلف ورشکستگی را بررسی خواهیم کرد.
ورشکستگی عادی در ورشکستگی عادی، صاحبان کسب‌وکار و تاجران نقشی در بروز ورشکستگی ندارند و این وضعیت به علت شرایط اقتصادی نامساعد، بحران‌های مالی، تحریم‌ها یا نوسانات بازار اقتصادی رخ می‌دهد.
ورشکستگی به تقلب در ورشکستگی به تقلب، پس از بررسی‌های قضائی، مشخص می‌شود که دلیل ورشکستگی شرکت تخلفات عمدی مانند عدم پرداخت بدهی‌ها، پنهان کردن دارایی‌ها یا اعلام ورشکستگی به صورت عمدی بوده است.
مطالعه بیشتر: مالیات تکلیفی چیست؟
انحلال شرکت چیست؟
شرکت‌ها به عنوان شخصیت‌های حقوقی موظفند از تمام درآمدهای حاصل از فعالیت‌های اقتصادی خود مالیات پرداخت کنند. فرآیند انحلال یا ورشکستگی یک شرکت، مستلزم طی مراحل قانونی دقیق و اطلاع‌رسانی به سازمان‌های مربوطه است. شرکتی که در حال انحلال است، به عنوان شرکت در حال تصفیه نیز شناخته می‌شود و پس از اتمام مراحل قانونی، عملاً وجود خارجی نخواهد داشت. عدم رعایت دقیق قوانین انحلال، علاوه بر تحمیل هزینه‌های اضافی به سهامداران، می‌تواند منجر به عدم بازپرداخت بدهی‌های شرکت به طلبکاران شود.
مطالعه بیشتر: نحوه محاسبه مالیات کارگاه های کوچک
روش محاسبه مالیات شرکت های ورشکسته
مطابق قانون مالیات مستقیم، حتی شرکت‌های منحل و ورشکسته نیز موظف به پرداخت مالیات هستند. این بدان معناست که چه یک شرکت به صورت فردی و چه به صورت جمعی ورشکسته اعلام کند، مسئولیت پرداخت مالیات معوقه بر عهده اعضای آن خواهد بود. برای انجام تشریفات انحلال شرکت، اخذ مفاصا حساب از اداره دارایی الزامی است؛ اما در صورت وجود بدهی مالیاتی، این مفاصا صادر نخواهد شد. لذا اعضای شرکت با سمت و مسئولیت‌های مختلف، موظفند نسبت به پرداخت بدهی‌های مالیاتی اقدام کنند تا از پیگردهای قانونی سازمان امور مالیاتی مصون بمانند. لازم به ذکر است که هرگونه تأخیر در پرداخت این بدهی‌ها، مشمول جریمه خواهد شد.
در شرکت‌هایی که با کسری بودجه مواجه می‌شوند، محاسبه‌ی مالیات بر اساس سهم‌الشرکه‌ی هر یک از شرکا صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر، مسئولیت پرداخت مالیات متناسب با میزان سهم هر فرد در شرکت تعیین می‌شود. این قاعده حتی در مورد مدیرعامل نیز صدق می‌کند و او نیز موظف است به اندازه‌ی سهم خود در شرکت، مالیات مربوطه را پرداخت نماید. به این ترتیب، بار مالیاتی ناشی از کسری بودجه به صورت عادلانه بین تمام شرکا تقسیم می‌شود.
مطالعه بیشتر: نحوه ثبت کدینگ حسابداری پیمانکاری
محل پرداخت مالیات شرکت های ورشکسته
هنگامی که یک شرکت یا فرد تاجر به دلیل ناتوانی در پرداخت بدهی‌های خود به ورشکستگی می‌رسد، می‌تواند برای تسویه حساب با طلبکاران، دارایی‌های خود را به فروش برساند. نکته قابل توجه این است که فروش دارایی‌ها برای پرداخت بدهی‌های مالیاتی از پرداخت مالیات معاف است. اما اگر هدف از فروش دارایی، کسب سود باشد، درآمد حاصل از آن مشمول پرداخت مالیات خواهد بود.
وظیفه سازمان امور مالیاتی در خصوص عدم پرداخت مالیات شرکت های ورشکسته
مدیران شرکت‌ها مسئولیت پرداخت به موقع مالیات شرکت را بر عهده دارند. در صورت ورشکستگی شرکت، این مسئولیت همچنان بر دوش مدیران باقی می‌ماند و آنها موظفند نسبت به پرداخت بدهی‌های مالیاتی اقدام کنند. عدم توجه به این مسئولیت می‌تواند عواقب جدی برای مدیران به همراه داشته باشد، از جمله توقیف اموال و دارایی‌های شخصی آنها. میزان توقیفی که از اموال مدیران صورت می‌گیرد، متناسب با میزان بدهی مالیاتی شرکت ورشکسته خواهد بود.
اجرائیه مالیاتی برای شرکت‌های ورشکسته توسط چه کسی صادر می‌شود؟
بدهی مالیاتی شرکت‌های ورشکسته با سایر بدهی‌ها تفاوت اساسی دارد. در حالت عادی، سازمان امور مالیاتی برای وصول مطالبات خود از مودیان مالیاتی نیازی به طی مراحل طولانی قضایی ندارد و می‌تواند با صدور اجرائیه مالیاتی، به طور مستقیم اموال مودی را توقیف و نسبت به پرداخت بدهی اقدام کند. اما این اختیار قانونی سازمان مالیاتی، پس از اعلام ورشکستگی شرکت، محدود می‌شود و روند وصول بدهی مالیاتی وارد مرحله جدیدی می‌شود که طی آن، بدهی مالیاتی در کنار سایر مطالبات طلبکاران قرار گرفته و مطابق قوانین ورشکستگی پرداخت خواهد شد.
قبل از اعلام ورشکستگی، سازمان امور مالیاتی مجاز است مطابق قوانین جاری، برای وصول مطالبات خود از جمله اصل بدهی و جریمه‌ها، نسبت به صدور اجرائیه و دستور فروش اموال مودی اقدام نماید. اما با قطعی شدن ورشکستگی، تمامی امور مربوط به وصول مطالبات و توزیع دارایی‌ها تحت نظارت دادگاه و اداره مدیر تسویه قرار می‌گیرد. در این مرحله، کلیه عملیات از جمله توقیف اموال، فروش دارایی‌ها و محاسبه دقیق مالیات شرکت ورشکسته، بر اساس مقررات خاص قانون ورشکستگی انجام می‌شود.
مقدار جریمه برای عدم پرداخت مالیات شرکت های ورشکسته
جریمه مالیاتی شرکتی که به عنوان ورشکسته ثبت شده و مالیات خود را بدون فروش دارایی‌ها پرداخت نمی‌کند، به صورت ماهانه ۲.۵ درصد محاسبه می‌شود.
اولویت در پرداخت بدهی‌های مالیاتی با چه کسی است؟
مطابق قانون مالیات مستقیم، سازمان امور مالیاتی در شرایط عادی و قبل از اعلام ورشکستگی، برای وصول مطالبات خود از اموال مودیان، بر سایر طلبکاران از جمله کارگران و کارکنان اولویت دارد. با این حال، در صورت شروع فرآیند ورشکستگی و صدور حکم ورشکستگی توسط دادگاه، این اولویت از بین می‌رود و سازمان امور مالیاتی مانند سایر طلبکاران در صف دریافت مطالبات خود قرار می‌گیرد. این بدان معناست که در شرایط ورشکستگی، اصل برابری بین همه طلبکاران حاکم است و هیچ‌یک از آنها بر دیگری ارجحیت ندارد.
با توجه به اینکه مدیر تسویه مجاز به اولویت‌دهی به سازمان امور مالیاتی برای وصول بدهی نیست، طلبکاران شرکت‌هایی که بدهی مالیاتی سنگینی دارند، در موقعیتی دشوار قرار می‌گیرند. در چنین شرایطی، بهترین راهکار برای طلبکاران، درخواست ورشکستگی شرکت از دادگاه است. با این اقدام، تمام طلبکاران از جمله سازمان امور مالیاتی در جایگاه برابر قرار می‌گیرند و امکان وصول مطالبات خود را به صورت عادلانه خواهند داشت.
مطالعه بیشتر: دریافت دموی رایگان نرم افزار حسابداری پیمانکاری
آیا شرکت ورشکسته ممکن است ممنوع‌الخروج شود؟
مطابق قانون مالیات‌های مستقیم، اشخاصی که بدهی مالیاتی قطعی آنها از حد مشخصی فراتر رود، با حکم سازمان امور مالیاتی ممکن است ممنوع‌الخروج شوند تا زمانیکه بدهی خود را به طور کامل پرداخت نمایند. با این حال، در خصوص شرکت‌های ورشکسته، رویه متفاوتی اعمال می‌شود. در صورت ورشکستگی یک شرکت، کلیه دارایی‌های آن به مدیر تسویه تحویل داده شده و بر اساس قوانین ورشکستگی، ممنوع‌الخروجی سهامداران یا مدیران شرکت قابل ابطال است.
مطالعه بیشتر: راهنمای جامع انواع مالیات| مالیات مستقیم چیست؟
جمع‌بندی
سهامداران شرکت‌های ورشکسته اغلب نگران وضعیت مالیاتی شرکت و تعلق یا عدم تعلق مالیات به آنها هستند. در این مقاله، ضمن بررسی الزام پرداخت مالیات توسط شرکت‌های ورشکسته، به معرفی مسئولین پرداخت مالیات در اینگونه شرکت‌ها نیز پرداخته‌ایم. همچنین عواقب و هزینه‌های ناشی از عدم پرداخت به موقع مالیات شرکت‌های ورشکسته را تشریح کرده‌ایم. هدف از ارائه این اطلاعات، آشنایی مخاطبان با قوانین و مقررات مرتبط و جلوگیری از بروز مشکلات ناشی از عدم پرداخت مالیات و متحمل شدن جریمه‌های دیرکرد است.
