حسابداری فروش اقساطی، روش مدیریت مالی فروش کالا به صورت قسطی است. این روش با استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری، به ثبت و کنترل دقیق تراکنش‌ها، محاسبه سود و زیان و سایر امور مالی کمک می‌کند.
نرم افزار حسابداری کاوش، یک ابزار قدرتمند و جامع است که تمامی نیازهای حسابداری کسب‌وکارهای شما را پوشش می‌دهد. با امکانات و پشتیبانی بی‌نظیر، کاوش بستر مطمئنی برای مدیریت مالی شرکت شما فراهم می‌کند. در این مقاله، به بررسی حسابداری فروش اقساطی و سایر نکات کلیدی می‌پردازیم.
فروش اقساطی چیست؟
فروش اقساطی، یکی از روش‌های مؤثر برای افزایش فروش است. بسیاری از کسب‌وکارها با ارائه این امکان به مشتریان، آنها را به خرید کالاهای با ارزش‌تر ترغیب می‌کنند. این روش نه تنها به نفع فروشنده، بلکه برای مشتری نیز مزایایی همچون دسترسی آسان‌تر به کالا و مدیریت بهتر هزینه‌ها دارد.
فروش اقساطی روشی است که در آن، فروشنده کالایی را به خریدار واگذار می‌کند و در مقابل، خریدار متعهد می‌شود که قیمت کالا را به صورت اقساط و در سررسیدهای مشخص پرداخت کند. این نوع فروش، به ویژه در مورد کالاهای با ارزش بالا مانند املاک و خودرو، بسیار رایج است.
برای بهره‌مندی از تسهیلات خرید اقساطی، سازمان‌ها و مؤسسات مالی شرایط خاصی را تعیین می‌کنند که متقاضی باید آنها را رعایت کند. این روش فروش نه تنها به مشتریان اجازه می‌دهد تا کالا یا خدمات مورد نیاز خود را بدون پرداخت یک‌جا خریداری کنند، بلکه به کسب‌وکارها نیز کمک می‌کند تا بیشترین سهم بازار را به خود اختصاص دهند. بسیاری از افراد به دلیل محدودیت‌های مالی، قادر به خرید نقدی نیستند.
بنابراین، امکان خرید اقساطی می‌تواند تقاضا برای محصولات را افزایش داده و در نتیجه به رشد اقتصادی کمک کند. در واقع، فروش اقسطی نوعی قرارداد است که در آن کالا یا خدمت به صورت تدریجی و در قالب چند قسط پرداخت می‌شود. هر قسط می‌تواند ماهانه، سه‌ماهه، شش‌ماهه یا سالانه باشد. معمولاً بخشی از مبلغ کل نیز به عنوان پیش‌پرداخت در ابتدای معامله دریافت می‌شود.
مطالعه بیشتر: نحوه ثبت کدینگ حسابداری پیمانکاری
حسابداری فروش اقساطی چیست؟
حسابداری، ستون فقرات کسب‌وکارهای امروزی است. با تحلیل دقیق داده‌ها، مدیران را در تصمیم‌گیری‌های کلیدی یاری می‌کند. یکی از کاربردهای مهم آن، مدیریت فروش اقساطی است..
حسابداری فروش اقساطی ابزاری قدرتمند برای فروشندگان است که به آنها امکان می‌دهد تا با اعمال اصول و روش‌های حسابداری دقیق، بر تمام جوانب مالی کسب‌وکار خود نظارت کامل داشته باشند. از طریق این روش، تمامی تراکنش‌ها، خریدها و فروش‌ها به طور سیستماتیک ثبت، بررسی و تحلیل می‌شوند.
همچنین، فروشندگان می‌توانند سود و زیان حاصل از فروش اقساطی محصولات و دارایی‌های خود را به صورت دقیق محاسبه کرده و در نتیجه، تصمیمات بهتری برای بهبود عملکرد مالی کسب‌وکار خود اتخاذ کنند.
مطالعه بیشتر: راهنمای جامع ماهیت حساب ها در حسابداری
روش ثبت حسابداری فروش اقساطی
فروش اقساطی نیازمند فروشنده‌ای با تجربه است. چرا که در طول دوره پرداخت اقساط، ممکن است چالش‌های متعددی پیش بیاید. از طرف دیگر، حسابدار نیز باید در ثبت حسابداری این نوع فروش دقت کافی داشته باشد. وی موظف است اقساط معوقه هر قرارداد را شناسایی و درصد سود ناخالص هر سال را به‌صورت جداگانه محاسبه کند. به‌طور خلاصه، فرآیند حسابداری فروش اقساطی شامل شناسایی اقساط معوقه و محاسبه دقیق سود ناخالص سالیانه است.
- محصولاتی که به صورت اقساطی به فروش رسیده‌اند، باید به‌طور جداگانه از سایر روش‌های فروش ثبت شوند و مطالبات و اقساط مرتبط با هر قرارداد، که در دفاتر حسابداری طبقه‌بندی شده‌اند، پیگیری شوند.
- بررسی، ثبت، و مدیریت رسیدهای پرداخت و دریافت وجه از جمله مواردی است که در حسابداری فروش اقساطی باید مدنظر قرار گیرد.
- در پایان هر سال مالی، درآمد حاصل از فروش اقساطی محصولات و هزینه‌های جانبی آن باید به حساب سود ناخالص منتقل شوند.
- محاسبه نرخ سود ناخالص در حسابداری فروش اقساطی یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که باید توسط حسابدار و فروشنده انجام گیرد.
- برای به دست آوردن سود ناخالص، لازم است نرخ سود ناخالص سال جاری در مبالغ دریافت‌شده از مطالبات فروش همان سال اعمال شود.
- همچنین نرخ سود ناخالص سال‌های گذشته باید در رسیدهای نقدی مربوط به دوره‌های قبلی اعمال شود و میزان حاصل از سود ناخالص محاسبه گردد.
- هرگونه سود ناخالص معوقه در پایان سال جاری به سال بعد منتقل می‌شود تا در زمان پرداخت مطالبات مرتبط، شناسایی شود.
انواع روش های ثبت حسابداری فروش اقساطی
در شرکت‌های بزرگ، حسابداران برای محاسبه سود ناخالص حاصل از فروش اقساطی و انعکاس دقیق آن در صورت‌های مالی از روش‌های متعددی مانند روش اقساطی، روش دریافت بهای تمام شده و روش تعهدی استفاده می‌کنند.
مطالعه بیشتر: دریافت دموی رایگان نرم افزار حسابداری پیمانکاری
روش اقساطی
روش فروش اقساطی به دلیل انعطاف‌پذیری بالا و کاربرد گسترده در شرایط مختلف، توجه ویژه‌ای از سوی جامعه حسابداری به خود جلب کرده است. در این روش، درآمد حاصل از فروش به تدریج و با دریافت هر قسط محقق می‌شود. طبق استانداردهای حسابداری، وجوه دریافتی از مشتریان به دو بخش تقسیم می‌شود: بخشی به عنوان بهای تمام شده کالا و بخش دیگر به عنوان سود ناخالص.
برای مثال، اگر کالایی به قیمت ۱۰۰,۰۰۰ ریال به صورت اقساطی فروخته شود و بهای تمام شده آن برای فروشنده ۷۵,۰۰۰ ریال باشد، به این معنی است که ۲۵ درصد از هر قسط دریافتی، سود ناخالص محسوب می‌شود. بنابراین، هنگام ثبت حسابداری هر قسط، ۷۵ درصد آن به حساب بهای تمام شده کالا و ۲۵ درصد آن به حساب سود ناخالص منظور می‌شود. به طور کلی، در روش فروش اقساطی، سود ناخالص به نسبت مانده مطالبات و با پرداخت هر قسط شناسایی و ثبت می‌گردد.
روش دریافت بهای تمام شده
در مواردی که اطمینان کافی از وصول اقساط وجود نداشته باشد و شرایط مالی خریدار نامشخص باشد، فروشنده ممکن است برای احتیاط، حق فسخ قرارداد را برای خود محفوظ نگه دارد. در چنین شرایطی، به دلیل عدم قطعیت در وصول کامل اقساط، تعیین مبنایی برای برآورد سود قابل شناسایی دشوار خواهد بود. در این حالت، روش حسابداری “دریافت بهای تمام شده” به عنوان یک رویکرد محافظه‌کارانه به کار می‌رود.
در این روش، تا زمانی که کل هزینه تولید یا خرید کالا (بهای تمام شده) از خریدار دریافت نشود، هیچ سودی شناسایی نمی‌شود. به عبارت دیگر، سود حاصل از فروش تنها پس از بازیابی کامل هزینه‌های اولیه و در قبال هر قسط اضافی که دریافت می‌شود، شناسایی خواهد شد.
برای مثال، اگر کالایی به قیمت تمام شده 1.5 میلیون تومان به قیمت 2 میلیون تومان به صورت اقساطی فروخته شود، ابتدا 1.5 میلیون تومان به عنوان بازگشت هزینه ثبت می‌شود و مابه‌تفاوت 500 هزار تومان به عنوان سود تحقق نیافته در ترازنامه منظور می‌شود. با دریافت هر قسط، بخشی از این سود تحقق نیافته به سود تحقق یافته تبدیل می‌شود. در این روش، هدف اصلی حفاظت از سود شرکت در برابر ریسک عدم وصول اقساط است.
مطالعه بیشتر: نحوه محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته برای کسب و کار
روش تعهدی
در روش تعهدی ثبت حسابداری فروش اقساطی، زمانی می‌توان از این روش استفاده کرد که فروشنده اطمینان کافی داشته باشد که خریدار قادر به پرداخت اقساط است و فروشنده نیز هیچ تعهد اضافی از خریدار نخواسته باشد.
در این روش، سود فروش بلافاصله در زمان فروش شناسایی می‌شود، بدون اینکه نگرانی در مورد دریافت اقساط آینده وجود داشته باشد. به عبارت دیگر، سود مربوط به دوره‌ای است که فروش در آن اتفاق افتاده است. ثبت این نوع فروش می‌تواند هم در زمان عقد قرارداد و هم در پایان سال مالی انجام شود.
از سوی دیگر، قراردادهای فروش اقساطی معمولاً شامل بندهایی هستند که به فروشنده این امکان را می‌دهند در صورت عدم پرداخت اقساط توسط خریدار، کالا را پس بگیرد و مجدداً بفروشد یا از طریق اقدامات قانونی به دنبال مطالبه طلب خود باشد. این بندها به منظور تضمین دریافت مطالبات فروشنده در نظر گرفته می‌شوند.
انواع حساب‌ها در سیستم حسابداری فروش اقساطی
برای ثبت عملیات فروش اقساطی به طور کلی از انواع مختلف حساب‌ها استفاده می‌شود که در این بخش به معرفی آنها خواهیم پرداخت:
- حساب فروش اقساطی
- حساب بهای تمام شده فروش اقساطی
- حساب اقساط دریافتی
- حساب سود تحقق نیافته
- حساب سود ناخالص تحقق نیافته
حسابداری فروش اقساطی و کالای امانی
حسابداری فروش اقساطی با حسابداری کالای امانی (یا حق‌العمل‌کاری) تفاوت اساسی دارد. در فروش اقساطی، فروشنده محصول را به طور مستقیم به خریدار می‌فروشد و خریدار نیز طی اقساط مبلغ کالا را پرداخت می‌کند. اما در کالای امانی، فروشنده محصول را به صورت امانی در اختیار شخص ثالثی (حق‌العمل‌کار) قرار می‌دهد تا به نام او و به حساب او به فروش برساند.
به عبارت دیگر، در فروش اقساطی، مالکیت کالا بلافاصله به خریدار منتقل می‌شود، ولی در کالای امانی، مالکیت تا زمان فروش کامل، همچنان نزد فروشنده باقی می‌ماند. این تفاوت در مالکیت، روش‌های ثبت حسابداری و نحوه شناسایی درآمد را در این دو روش کاملاً متفاوت می‌سازد. در حسابداری کالای امانی، ثبت معاملات در دفاتر حسابداری هم فروشنده (آمر) و هم حق‌العمل‌کار صورت می‌گیرد.
مطالعه بیشتر: حسابداری و فروش کالای امانی چیست؟
و در آخر…
امروزه، فروش اقساطی به روش پرطرفداری برای بسیاری از کسب‌وکارها تبدیل شده است. این روش که در آن محصولات به صورت ماهانه، سه‌ماهه یا شش‌ماهه و… به فروش می‌رسند، هم برای مشتریان و هم برای فروشندگان مزایایی دارد. با این حال، پیچیدگی‌های محاسباتی مرتبط با فروش اقساطی، اهمیت استفاده از ابزارهای حسابداری را دوچندان می‌کند. حسابداری فروش اقساطی به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا درآمد حاصل از این روش را دقیقاً شناسایی و محاسبه کرده و امور مالی خود را به بهترین شکل مدیریت کنند.
در این میان، نرم‌افزارهای حسابداری به عنوان ابزارهای قدرتمند، فرآیندهای حسابداری را ساده‌تر و دقیق‌تر می‌سازند. نرم افزار حسابداری کاوش، به عنوان یکی از این نرم‌افزارها، با رابط کاربری حرفه‌ای خود، تمامی نیازهای حسابداری کسب‌وکارها را برآورده کرده و بستری مطمئن برای مدیریت مالی فراهم می‌آورد.
