دموراژ در حمل و نقل دریایی، جریمه‌ای است که در صورت عدم پایبندی به تعهدات زمانی مشخص شده در قرارداد، به عنوان هزینه دموراژ محاسبه و دریافت می‌شود. این جریمه زمانی اعمال می‌شود که مدت زمان آزاد (فری تایم) استفاده از کشتی یا کانتینر که در قرارداد مشخص شده، به پایان برسد و طرفین همچنان از آن استفاده کنند. یکی از رایج‌ترین موارد دموراژ، زمانی رخ می‌دهد که صاحب کالا، کانتینر دریافتی را پس از پایان مدت زمان آزاد، به شرکت کشتیرانی تحویل ندهد.
مدت زمان آزاد معمولاً در بارنامه یا اعلامیه ورود قید شده و اغلب 10 روز اول پس از تخلیه کانتینر از کشتی رایگان است. پس از پایان این مدت، هزینه دموراژ به صورت روزانه و به صورت تصاعدی تا روز چهل و یکم محاسبه می‌شود. از روز چهل و دوم تا روز نهصد و نود و نهم نیز، دموراژ با بالاترین نرخ ثابت محاسبه خواهد شد.
نرم افزار حسابداری با ثبت دقیق زمان‌ها و هزینه‌ها، به کنترل هزینه‌های دموراژ کمک می‌کند. با استفاده از این نرم‌افزار، می‌توانید به راحتی زمان‌های تحویل و تخلیه را پیگیری کرده و از بروز تاخیرها جلوگیری کنید. همچنین، نرم افزار به شما امکان می‌دهد تا گزارش‌های دقیقی از هزینه‌های دموراژ تهیه کرده و آن‌ها را تحلیل کنید.
despatch یا معکوس دموراژ چیست؟
در قراردادهای اجاره کشتی، مفاهیم دموراژ و despatch به عنوان هزینه‌های جانبی مطرح می‌شوند. هزینه دموراژ عموماً به جریمه‌ای اطلاق می‌شود که در صورت تاخیر در بارگیری یا تخلیه محموله توسط کشتی یا اجاره کننده، به مالک کشتی پرداخت می‌گردد. این تاخیر می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات عملیاتی، شرایط آب و هوایی نامناسب یا عدم آمادگی بندر رخ دهد.
در مقابل، despatch پاداشی است که در صورت انجام زودتر از موعد عملیات بارگیری یا تخلیه به مالک کشتی پرداخت می‌گردد. به عبارت دیگر، دیسپچ پاداشی است که در مقابل هزینه دموراژ قرار دارد و زمانی که یک کشتی اجاره می‌شود، معمولاً یک بازه زمانی مشخص برای بارگیری یا تخلیه محموله در قرارداد تعیین می‌شود.
اگر اجاره کننده بتواند این عملیات را زودتر از موعد مقرر انجام دهد، به جای پرداخت هزینه دموراژ (جریمه تأخیر)، می‌تواند از مالک کشتی درخواست پرداخت دیسپچ کند. این امر به نفع هر دو طرف است، زیرا مالک کشتی می‌تواند زودتر از موعد برنامه‌ریزی شده از کشتی استفاده کند و اجاره کننده نیز هزینه دموراژ کمتری پرداخت می‌کند. در صنعت نفت، دموراژ اغلب به عنوان زمان اضافی مورد نیاز برای تخلیه یا بارگیری فراتر از مدت زمان تعیین شده در قرارداد تعریف می‌شود.
Laytime مدت زمانی است که برای بارگیری یا تخلیه یک کشتی در بندر تعیین می‌شود. پس از رسیدن کشتی به بندر، کاپیتان باید به اطلاع چارترر برساند که کشتی آماده عملیات است. این اطلاعیه نقطه آغاز محاسبات است تا مشخص شود آیا عملیات در مدت زمان تعیین‌شده انجام شده یا خیر. در صورت تجاوز از Laytime، هزینه دموراژ محاسبه می‌شود. به عبارت دیگر، دموراژ هزینه‌ای است که به دلیل تأخیر در بارگیری یا تخلیه کشتی، باید توسط طرف متخلف پرداخت شود. این هزینه بر اساس نرخ روزانه‌ای که در قرارداد مشخص شده، محاسبه می‌گردد.
مطالعه بیشتر: دریافت دموی رایگان نرم افزار حسابداری حمل و نقل
هزینه دموراژ
هزینه دموراژ، جریمه‌ای است که در صورت تأخیر در تحویل یا تخلیه کانتینر پس از پایان مدت زمان مجاز (فری تایم) محاسبه می‌شود. این هزینه به صورت روزانه و جداگانه از هزینه حمل محاسبه شده و به صاحب کالا تحمیل می‌شود. به عبارت دیگر، از زمانی که کالا به مقصد می‌رسد و اطلاعیه تخلیه صادر می‌شود، یک دوره زمانی مشخص به عنوان فری تایم در نظر گرفته می‌شود. اگر صاحب کالا در این مدت اقدام به تخلیه نکند، موظف به پرداخت هزینه دموراژ به ازای هر روز تأخیر خواهد بود
چه کسی هزینه دموراژ را پرداخت می‌کند؟
به‌طور کلی، در صورتی که محموله در بازه زمانی تعیین‌شده تحویل داده نشود، مسئولیت پرداخت هزینه دموراژ بر عهده طرفی است که محموله را نگه داشته است. این هزینه به‌عنوان جبران خسارت دیرکرد پرداخت می‌شود.
مطالعه بیشتر: سی ام آر (cmr ) یا سیمر چیست؟
مبلغ دموراژ چقدر است؟
هزینه دموراژ بسته به نوع حمل‌ونقل و شرکت ارائه‌دهنده خدمات متفاوت است و معمولاً دستخوش تغییرات می‌شود. به‌طور معمول، هزینه دموراژ روزانه برای هر کانتینر بین 75 تا 150 دلار است و این مبلغ برای 5 روز اول یا بیشتر اعمال می‌شود. هرچه محموله زمان بیشتری نزد صاحب کالا یا در بندر بماند، هزینه‌ها افزایش خواهد یافت.
نمونه‌ای از محاسبه هزینه دموراژ
برای مثال، اگر 10 کانتینر دریافت کنید و آن‌ها را 10 روز پس از پایان دوره فری تایم تحویل دهید، با هزینه روزانه 75 دلار برای هر کانتینر، مبلغ 7500 دلار بابت دموراژ پرداخت خواهید کرد. بنابراین، دموراژ می‌تواند هزینه‌های شما را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد.
مطالعه بیشتر: TSC گمرکی: هر آنچه باید درباره کد تعرفه‌ای کالا بدانید
فری تایم دموراژ چیست؟
شرکت‌های حمل‌ونقل معمولاً به تاجران، مدت زمانی را به عنوان “فری تایم” ارائه می‌دهند که در طی آن، تاجر می‌تواند بدون پرداخت هزینه دموراژ، اقدام به تخلیه انبار و تحویل کانتینر کند. این مدت زمان رایگان، به منظور تسهیل در انجام امور تجاری و جلوگیری از ایجاد اختلال در زنجیره تأمین، در نظر گرفته می‌شود.
مطالعه بیشتر: دریافت دموی رایگان نرم افزار حسابداری پیمانکاری
اهمیت استفاده از نرم افزار حسابداری حمل و نقل
نرم‌افزار حسابداری حمل و نقل نقش محوری در مدیریت هزینه‌های این صنعت ایفا می‌کند. این نرم‌افزارها با ثبت دقیق زمان ورود و خروج کانتینرها، محاسبه خودکار هزینه دموراژ، ایجاد گزارش‌های دقیق و هشدارهای به موقع، به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا از پرداخت هزینه‌های اضافی جلوگیری کرده و فرآیندهای لجستیکی خود را بهینه کنند. با استفاده از این نرم‌افزارها، شرکت‌ها می‌توانند به راحتی زمان آزاد کانتینر (Free Time) را مدیریت کرده و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنند.
و در آخر…
پیش از آغاز هر کسب‌وکار، بهتر است دانش و اطلاعات کافی در مورد شرایط، هزینه‌ها و قوانین موجود داشته باشید. تا زمانی که قرارداد امضا نشده، از هرگونه اشتباه یا آسیب‌پذیری جلوگیری کنید. برای کاهش هزینه‌های غیرضروری، لازم است با تعریف دموراژ و هزینه‌های مرتبط با آن آشنا باشید، زیرا این هزینه‌ها معمولاً در صورت تأخیر در تحویل کالا یا کانتینر اعمال می‌شوند.
برای مدیریت بهتر هزینه‌ها، آگاهی از قوانین و شیوه محاسبه دموراژ بسیار ضروری است. همچنین، فرآیندهای مربوط به صدور مجوزها را با همکاری یک شرکت معتبر به‌سرعت تکمیل کنید تا از جریمه‌ها و مشکلات مالی یا حقوقی جلوگیری شود.
سوالات متداول هزینه دموراژ
اصطلاح دیسپچ در رابطه با دموراژ چیست؟
دیسپچ به حالتی گفته می‌شود که کانتینر پیش از موعد مقرر به شرکت حمل‌ونقل بازگردانده شود. در چنین شرایطی، شرکت حمل‌ونقل ممکن است پاداشی برای صاحب کالا در نظر بگیرد.
عوامل تأثیرگذار بر کندی روند ترخیص کالا و افزایش هزینه دموراژ
عواملی همچون عدم تهیه مدارک لازم، تأخیر در اخذ مجوزهای ضروری و ناآگاهی از قوانین گمرکی می‌توانند موجب افزایش هزینه دموراژ شوند.
هزینه دموراژ به چه عواملی بستگی دارد؟
نوع کانتینر، ابعاد آن، ظرفیت و تعداد روزهایی که تأخیر در تحویل رخ می‌دهد، از جمله عواملی هستند که در تعیین میزان هزینه دموراژ نقش دارند.
پرداخت‌کننده هزینه دموراژ کیست؟
هزینه دموراژ جریمه‌ای است که به دلیل تأخیر در بازگرداندن کانتینر باید پرداخت شود. در نتیجه، مالک کالا مسئول پرداخت این هزینه به مالک کشتی است.
